Αύγουστος 1957 : Ο Διγενής κρατά αήττητο τον αόρατο στρατό της ΕΟΚΑ. Στρατάρχης Μοντγκόμερυ : «στρατηγικός, η καταβολή της ΕΟΚΑ, είναι αδύνατος».

Σπύρος Δημητρίου

Αντιπρόεδρος Ιδρύματος Στρατηγού Γεωργίου Γρίβα – Διγενή

Αρχές Αυγούστου του 1957, ο Αρχηγός Διγενής ετοίμαζε την προπαρασκευή της Οργάνωσης για πολεμικές επιχειρήσεις ενώ ακόμη υπήρχε η μονομερής εκεχειρία από μέρους του εν’ όψει διαπραγματεύσεων στο Κυπριακό. Ο κυβερνήτης Χάρτινγκ έκανε ότι ήταν δυνατόν για να παρασύρει τον Αρχηγό της ΕΟΚΑ σε δράση για να σπάσει την εκεχειρία και έτσι να δικαιολογήσει τα όποια σκληρά και καταπιεστικά μέτρα είχε σκοπό να επιβάλει στον πληθυσμό του νησιού. Ο Διγενής έχοντας απόλυτο έλεγχο της κατάστασης δεν παρασύρθηκε κρατώντας  πάντα το πλεονέκτημα δράσης με το μέρος του.

Αυτού του είδους ο έλεγχος χρειάζεται την σιδερένια πειθαρχία απ’ τον Αρχηγό και την Οργάνωση και στην προκειμένη περίπτωση εκτός απ’ όλα αυτά υπήρχε και η μεγάλη βοήθεια του ελληνικού πληθυσμού της Κύπρου, μετατρέποντας την ΕΟΚΑ και τον αόρατο στρατό της σε απόλυτο κυρίαρχο του Αγώνα ενάντια στους αποικιοκράτες. Την εκτίμηση αυτή είχε και ο Στρατάρχης Μοντγκόμερυ, που ήρθε στην Κύπρο την 1^η Ιουλίου 1957 για να εξετάσει τα στρατιωτικά προβλήματα και την πιθανή μετακίνηση του Στρατηγείου στην Κένυα. Ο ίδιος είπε ότι : «στρατηγικός, η καταβολή της ΕΟΚΑ, είναι αδύνατος».

Ο Γεώργιος Γρίβας εκτός απ’ αυτά είχε να αντιμετωπίσει και ορισμένες αντιδράσεις από μέρους πολιτικών όπως λ.χ του προξένου της Ελλάδος στη Κύπρο κ. Φρυδά Στην αλληλογραφία που είχαν, ο κ. Φρυδάς προσπάθησε να αντικρούσει τις απόψεις του Διγενή για την εκεχειρία τονίζοντάς του ένα αγγλικό υπόμνημα που έλεγε ότι παρά την εκεχειρία η ΕΟΚΑ  συνέχιζε τις προκλήσεις της και ότι στόχος  ήταν η επανάληψη της δράσης της. Το ίδιο υπόμνημα περιελάμβανε αποκόμματα από φυλλάδια της Οργάνωσης που υποτίθεται προσανατολίζονταν προς αυτό το σκοπό. Ο κ. Φρυδάς συνέστησε στον Διγενή να μην κυκλοφορεί τέτοια φυλλάδια γιατί δίνουν  την ευκαιρία στους Άγγλους να το εκμεταλλευτούν. Ο Αρχηγός της ΕΟΚΑ απάντησε σχετικά προς τον Έλληνα Πρόξενο:

«Δυστυχώς, βλέπω πάλιν ότι λαμβάνομεν θέσιν αμυνομένου. Η τακτική αύτη είναι ακατανόητος εις εμέ. Η γραμμή, την οποίαν διεχαράξαμεν και η οποία περιελαμβάνετο και εις τας προκηρύξεις μας, αφεώρα την εκ μέρους του αντιπάλου μη συμμόρφωσιν προς την απόφασιν του ΟΗΕ, εγένετο δε υπαινιγμός ότι, όταν παραστή καιρός ο αντίπαλός μας θα δεχθή κτυπήματα. Εις τοιούτος υπαινιγμός παραβιάζει την εκεχειρίαν; Άλλως τε, εκεχειρία σημαίνει προσωρινήν ανακοπήν των εχθροπραξιών με ενδεχομένην επανάληψιν τούτων, εφ’ όσον δεν ήθελεν εκπληρωθή ο σκοπός δι’ όν αύτη εγένετο. Το να ζητείται υπό το πρόσχημα αγνώστου δι’ εμέ σκοπιμότητος να αποκρύψωμεν την ουσιαστικήν σημασίαν του όρου «εκεχειρία», είναι δι’ εμέ ακατανόητον.

Τουναντίον, πρέπει να διακηρυχθή ότι η εκεχειρία ήτο μονόπλευρος και ότι ακριβώς εξ αιτίας τούτου ήτο ενδεχομένη η επανάληψις της δράσεως. Αντί μιας τοιαύτης ανδρικής στάσεως, φοβούμεθα να κάμωμεν και απλήν νύξιν περί της πιθανότητος επαναλήψεως της δράσεως. Λυπούμαι ειλικρινώς, μη δυνάμενος να αντιληφθώ διατί επικρατεί εις ημάς τοιαύτη φοβία. Το σύπτωμα είναι θλιβερόν. Τώρα αντιιλαμβάνομαι διατί η Αγγλική και η Τουρκική διπλωματία είναι πάντοτε «καβάλλα». Το να κάμνωμεν ενίοτε νύξιν περί των δυνατοτήτων μας έχει διττήν σημασίαν. Εξωτερικήν, διότι οι Άγγλοι διακηρύσσουν εις το εσωτερικών των, ότι δεν υπάρχομεν. Κυρίως όμως από εσωτερικής μας πλευράς, διότι κάποτε μου εξεφράσθησαν αμφιβολίαι κατά πόσον θα ήτο δυνατόν να κρατήσω την Οργάνωσιν επί μακρόν χρόνον εις απραξίαν. Και αυτός ήτο εις των λόγων, δι όν ηρωτώμην, εάν θα ήτο προτιμοτέρα η οριστική κατάπαυσις της δράσεως. Διαπιστώνετε και σεις ότι η Οργάνωσις σήμερον είναι ισχυρά. Δεν ηρωτήθην όμως πως κατόρθωσα να την συγκρατήσω και να την καταστήσω περισσότερον ισχυράν. Υπό τας συνθήκας, υφ’ ας διάγομεν, κατά τας οποίας η προσωπική επαφή με όλους δεν είναι δυνατή, αι προκηρύξεις αποτελούν πηγήν θάρρους. Εάν λείψουν και αυταί, εάν φοβώμεθα να είπωμεν κάτι, το οποίον θα έδιδεν αυτοπεποίθησιν, ώθησιν προς εργασίν και εγκαρτέρησιν εις νέας θυσίας, εάν σκεπτώμεθα εις κάθε μας κίνησιν ¨τι θα πουν οι Άγγλοι», τότε είναι ως να σκάπτωμεν λακκον δια να ενταφιάσωμεν τον αγώνα. Θα επεθύμουν να σας διεβίβαζα αντιλήψεις αγωνιστών επί της αντιδράσεως της Ελληνικής Κυβερνήσεως εις τας Αγγλικάς σφυγμομετρήσεις, και, περιπλέον, θα ήθελα να ευρίσκεσθε εις την θέσιν μου δια να αντιληφθήτε με πόσας προσπαθείας συγκρατώ την κατάστασιν, ώστε να μη παρουσιασθή μέχρι στιγμής καμμιά παραφωνία. Τότε, ασφαλώς όλοι θα ωμίλουν με διαφορετικήν γλώσσαν. Είναι πολύ δύσκολον να αντιληφθή τις τας δυσκολίας του διοικείν, όταν δεν μετέχει τούτου, αλλά βλέπει τα αποτελέσματα μιας σιωπηράς και με πρόγραμμα εργασίας».

Πηγή :

Στρατηγού Γεωργίου Γρίβα -  Διγενή  Απομνημονεύματα του Αγώνα της ΕΟΚΑ 1955-59 Εκδόσεις Πελασγός  Αθήνα  2013