Τιμήθηκε την περασμένη Κυριακή, στον Στρόβολο, η Μητρόπολη Ηλείας, ο λαός και οι οικογένειες της περιοχής της, για τη φιλοξενία που πρόσφεραν σε 415 παιδιά από την Κύπρο, τον πρώτο μεταπολεμικό χειμώνα, του 1974-1975. Δόθηκε έτσι ευκαιρία σε εκείνα τα Κυπριόπουλα, σήμερα στην έκτη δεκαετία της ζωής τους, να εκφράσουν την ευγνωμοσύνη τους προς τους ανθρώπους που τους φιλοξένησαν στα σπίτια τους για ένα ολόκληρο χρόνο. Και ξαναθυμηθήκαμε ένα τραυματικό κεφάλαιο της μεταεισβολικής περιόδου: την αποστολή εκατοντάδων παιδιών στην Ελλάδα, κυρίως προσφυγόπουλων, για φροντίδα, προστασία, παροχή φαγητού, στέγης και εκπαίδευσης.
Για τους απλούς, άγνωστους και ανώνυμους «ευεργέτες των Κυπρίων» στην Ελλάδα, είχαμε γράψει ξανά στη στήλη μας, τον Ιούλιο του 2014, με αφορμή ανάλογη φιλοξενία παιδιών, στο Ωραιόκαστρο Θεσσαλονίκης. Πρόκειται για μια γιγαντιαία για τα κυπριακά μεγέθη μεταφορά παιδιών από την Κύπρο στην Ελλάδα, που ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 1974, και συνέχισε και τα επόμενα χρόνια, παρότι η μεγάλη μάζα επέστρεψε το καλοκαίρι του 1975.
Ένα σύνθετο στις διαστάσεις του κεφάλαιο, που απορρέει από το 1974, τόσο ως προς τη συλλογική ιστορική μνήμη και τις σχέσεις με την Ελλάδα («αδελφή» μας, όπως την αποκάλεσε πρόσφατα ο πρόεδρος Ν. Αναστασιάδης), και τις πρώτες σπασμωδικές προσπάθειες αναδημιουργίας στις ελεύθερες περιοχές, όσο και τα προσωπικά τραύματα από την τουρκική εισβολή και τον βίαιο ξεριζωμό από τις πατρογονικές εστίες. Για τη σύγχρονη ιστορία της Κύπρου είναι ένας τομέας που προσφέρεται για συστηματική μελέτη και ακαδημαϊκή έρευνα, που μπορεί να βοηθήσει στην κατανόηση των ευρύτερων διαστάσεων και των βαθύτερων επιπτώσεων της κυπριακής τραγωδίας του 1974. (Ήδη επέβλεψα δύο μεταπτυχιακές εργασίες και επιβλέπω μιαν τρίτη, για πτυχές αυτού του κεφαλαίου.)
Τα Κυπριόπουλα που φιλοξενήθηκαν στην Ελλάδα, το 1974-1975, σίγουρα ξεπερνούσαν τα χίλια, αγόρια και κορίτσια: Εκτός από τους 415 της Ηλείας, άλλοι 100 βρέθηκαν στο Παπάφειο Ορφανοτροφείο και στην Παιδόπολη Ωραιοκάστρου, στη Θεσσαλονίκη, τουλάχιστον 50 στη Μητρόπολη Φλώρινας (στη Φλώρινα και στην Πτολεμαΐδα), κ.ο.κ. Τα περισσότερα παιδιά φιλοξενήθηκαν σε ιδρύματα και οικοτροφεία (κρατικά, εκκλησιαστικά και σχολείων όπως το Ανατόλια Θεσσαλονίκης ή το Αμερικάνικο Κολέγιο Αθηνών). Στην Ηλεία, τα παιδιά είχαν αναλάβει οικογένειες στον Πύργο, την Αμαλιάδα, τη Γαστούνη, κ.α..
Τα όσα συγκλονιστικά έζησε το κάθε παιδί της Κύπρου το καλοκαίρι του 1974, το σημάδεψαν και θα το συνοδεύουν, ως ταυτότητα οδύνης και πόνου, για πάντα. Το πλήγμα ήταν πιο συντριπτικό για τα παιδιά οικογενειών με πεσόντες ή αγνοούμενους. Ή τα παιδιά που έζησαν την αγριότητα των μαζικών εκτελέσεων και των άλλων φρικτών μαρτυρίων του άμαχου πληθυσμού από τον «ένδοξο» τουρκικό στρατό. Στις ελεύθερες περιοχές τα προσφυγόπουλα έπρεπε να προσαρμοστούν στις συνθήκες ζωής στο αντίσκηνο, τον συνοικισμό ή σε μια ορεινή περιοχή, και σε ένα σχολικό περιβάλλον, όχι πάντα τόσο φιλικό όσο αυτό της γενέτειρας. Τα εκατοντάδες Κυπριόπουλα του σύγχρονου «παιδοφυλάγματος» στη μητροπολιτική Ελλάδα, ηλικίας 10-17 ετών, που ταξίδεψαν ομαδικά με το «Πάτραι» ή το «Οινούσαι», είχαν να αντιμετωπίσουν άλλα προβλήματα. Ζούσαν μακριά από τις οικογένειές τους, με μόνο τρόπο επικοινωνίας την αλληλογραφία, με την αγωνία για την επόμενη μέρα στην Κύπρο. Σε ένα διαφορετικό περιβάλλον από αυτό που είχαν ζήσει στα «Κιμιντένια» τους, και σε μια χώρα που βάδιζε ξανά στη δημοκρατία, ύστερα από την επτάχρονη δικτατορία. Ο ελληνικός λαός τα αγκάλιασε με αγάπη, όμως, όπως ήταν επόμενο, δεν έλειψαν και οι περιπτώσεις, όπου παιδιά, κυρίως κοπέλες, δεν άντεξαν τον εγκλεισμό στο οικοτροφείο, μακριά από το νησί τους, και ύστερα από μερικές βδομάδες επέστρεψαν στην Κύπρο. Γενικά, η πλειοψηφία των παιδιών γύρισε με εξαιρετικές εντυπώσεις και έχοντας αποκτήσει πολλούς φίλους. Μάλιστα, αρκετοί επιθυμούσαν να παρατείνουν τη διαμονή τους στην Ελλάδα και μετά το καλοκαίρι του 1975. Το τι ένιωθαν, βέβαια, ειδικά οι παιδικές ψυχούλες, πάνω στο κατάστρωμα του πλοίου που απομακρυνόταν από την καθημαγμένη Κύπρο, το φθινόπωρο του 1974, και το τι σκέφτονταν κάθε βράδυ μακριά από τις οικογένειές τους και την κατακτημένη πατρική στέγη, είναι κάτι που η «ιστορία» δεν θα μάθει ποτέ …
Δημοσιεύθηκε στην εφημ. “Ο Φιλελεύθερος” στις 16 Δεκεμβρίου 2017
( φωτο : Α. Τάσσος, “Κύπρος 1974”, ξυλογραφία, 1974)
https://papapolyviou.com
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου