Απρίλιος 1957 : Αλληλογραφία του Διγενή με τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο στην Αθήνα. Ο Αρχηγός της ΕΟΚΑ εκφράζει την εμπιστοσύνη του στο πρόσωπο του Μακαρίου

Σπύρος Δημητρίου

Αντιπρόεδρος Ιδρύματος Στρατηγού Γεωργίου Γρίβα – Διγενή

Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος και οι συνεξόριστοί του αναχώρησαν από τις Σεϋχέλλες στις 6 Απριλίου 1957 και στις 17 του ίδιου μήνα είχαν φτάσει στην Αθήνα. Στις 9 Απριλίου 1957 ο Αρχηγός Διγενής  έστειλε επιστολή στον Μακάριο  που του την παρέδωσαν στην Αθήνα μόλις έφτασε. Στην επιστολή αυτή ο Αρχηγός της ΕΟΚΑ εξέφραζε τις επιφυλάξεις του ως προς τους χειρισμούς του εθνικού θέματος από την Ελληνική Κυβέρνηση, με βάσει την αλληλογραφία που είχε με τον Έλληνα Πρόξενο Φρυδά . Ο Αρχιεπίσκοπος  απάντησε στις 24 Απριλίου 1957 στον Διγενή μέσω του Έλληνα Προξένου:

«Είμαι υπερήφανος και απολύτως ικανοποιημένος δια τον υπέροχο αγώνα σας, η δε ευγνωμοσύνη της Κύπρου προς Υμάς θα είναι πάντοτε μεγάλη. Τούτο μόνον σας λέγω, ότι εγίνατε θρύλος και σύμβολον.

Η κηρυχθείσα ανακωχή είναι πολύ καλή σκέψις. Γεννάται όμως τώρα το ζήτημα, αν η ανακωχή θα είναι οριστική ή όχι. Φρονώ, ότι, κατόπιν της αποφάσεως του ΟΗΕ, πρέπει να δημιουργηθή το ειρηνικόν κλίμα δια την ανάληψιν διμερών συνομιλιών. Βεβαίως, και εις τούτο νομίζω, ότι συμφωνείτε και σεις, δεν έχομεν την γνώμην, ότι θα νικήσετε στρατιωτικώς τους Άγγλους, αλλά δια της ενόπλους δράσεως ηθέλετε να καταστήσετε διεθνές το ζήτημά μας, και, ει δυνατόν να εκβιασθή πολιτική λύσις, συμφώνως με το αίτημά μας περί αυτοδιαθέσως. Το πρώτον επιτεύχθη ήδη. Το δεύτερον δεν επετεύχθη ακόμη. Και εις τούτο υπάρχουν πολλαί δυσκολίαι, τας οποίας θα καταβάλλωμεν προσπάθειαν να υπερνικήσωμεν.

Γεννάται όμως το ερώτημα. Λαμβανομένης υπ’ όψιν της σημερινής καταστάσεως (από Κυπριακής και διεθνούς πολιτικής) συμφέρει ή όχι η περαιτέρω συνέχισις του ενόπλου δράσεως. Δεν είμαι απολύτως ενημερωμένος επί της εν Κύπρω καταστάσεως. Ε΄όσων όμως γνωρίζω, πιστεύω ειλικρινώς, ότι πρέπει να εξευρεθή τρόπος, ώστε να παύσουν αι επιχειρήσεις , χωρίς όμως να θιγή καθ’ οιονδήποτε τρόπον το γόητρόν σας. Έχω  υπ’ όψιν μου διάφορους

τρόπους. Επί τούτων θα σας ενημερώση ο Γενικός Πρόξενος.

Εν τω μεταξύ θα ήθελα να έχω τας απόψεις σας».

Από την επιστολή αυτή του Μακαρίου αντιλαμβανόμαστε ότι κάτι αλλάζει στην πολιτική του. Αν κανείς προσθέσει αυτά που αναφέρει ο Παπασταύρος Παπαγαθαγγέλου στο βιβλίο του «Η Μαρτυρία μου» και που έγραψα σε πρόσφατη ανάρτησή μου για το τι έγινε στο Ξενοδοχείο Πτι Παλαί, στην Αθήνα, αντιλαμβανόμαστε τι πιθανόν συμφωνήθηκε στις μυστικές συνομιλίες που είχε στις Σευχέλλες ο Μακάριος με τους Πίαρσον και Τορναρίτη.

Ο Διγενής απάντησε στον Μακάριο μέσω του Έλληνα Προξένου στις 27 Απριλίου 1957, μ’ ένα μεγάλο, εκτενές και αυστηρό γράμμα, αφήνοντας αιχμές για πρόσωπα και καταστάσεις.

«Με Γενικόν Πρόξενο δεν επεκοινώνησα εισέτι. Συνεπώς κατωτέρω απάντησίς μου, εν σχέσει με κατάπαυσιιν αγώνος, έχει υπ’ όψιν μόνον ανωτέρω σημείωμά σας. Την γνώμην μου επί ανωτέρω ζητήματος εξέθεσα δια δυο σημειωμάτων, των οποίων, πιστεύω να έχετε λάβει γνώσιν.

1.Είναι αληθές, ότι δια ενόπλου δράσεως δεν επεζητήσαμεν να νικήσωμεν τους Άγγλους, αλλά να εκβιάσωμεν πολιτικήν λύσιν, σύμφωνον προς τους πόθους μας. Εάν το τοιούτον δεν επετεύχθη, κατά την γνώμιν μου, ωφείλεται εςι το ότι η πολιτική Ηγεσία της χώρας, η χειριζόμενη το Κυπριακόν εν τη απουσία Υμών, δεν εξεμεταλλαύθη τας επιτυχίας μας και γενικώς τον αγώναν μας. Αύτη υπήρξε ππάντοτε περιδεής επαίτης  και ουχί αξιοπρεπής απαιτητής. Ενδιαφέρεται περισσότερον δια συμμαχίας ... με εκείνους οι οποίοι προ του ινδύνου πάντοτε εκλιπαρούν,.... ενώ απολακτίζουν τον σύμμαχον, ευθύς ως παρέλθη ο κίνδυνος και έλθη η στιγμή της διανομής των καρπών της νίκης.....

2. Δεν γνωρίζω, τι ακριβώς σας επληροφόρησαν περί της εν Κύπρω καταστάσεως οι διάφοροι αυτόκλητοι, οι οποίοι προσέτρεξαν δια να σας συναντήσουν. Νομίζω όμως, ότι ούτοι δεν ήσαν μάλλον αρμόδιοι να πράξουν τούτο. Σας περιεστοίχησεν η σήψις των πόλεων. Εκείνοι, οι οποίοι έμειναν μακράν του αγώνος , καιροσκόποι θεαταί, ενώ εκείνος, ο οποίος έχει το δικαίωμα να ακουσθή και οφείλετε να τον ακούετε, ο πραγματικός αγωνιζόμενος λαός, ο αγνός εργάτης, ο αγρότης και γενικά ο βιοπαλαιστής, ο οποίος νοσταλγεί να σας πλησιάση δια να ακούσετε την φωνή του, είναι πολύ μακρυά σας.... η φωνή του δεν ακούεται και φαίνεται, ότι δεν λαμβάνεται υπ’ όψιν.....

Σας περστοίχισαν εκείνοι, οι οποίοι, ενώ εκ της θέσεώς των εις την κοινωνίαν θα έπρεπε να διαμαρτυρηθούν δια τα αποτρόπαια εγκλήματα κατά της ζωής και της περιουσίας του αγωνιζομένου Λού, επροτίμησαν να σιωπήσουν, πλην ελαχίστων εξαιρέσεων, δια να μη εγκλεισθούν εις στρατόπεδα. Τι πρέπει συνεπώς να αναμένη κανείς από αυτούς; Και περί τίνος  θα σας ενημερώσουν, πλην δι’ ότι τους ενδιαφέρει ατομικώς.

Μιαν σύστασιν έχω να σας κάμω. Μη λάβετε καμμίαν απόφασιν προτού έλθετε εις επαφήν με τον πραγματικώς αγωνιζόμενον Λαόν της Νήσου. Εάν δε ο Θεός ευδοκήση και επανέλθετε συντόμως, μη αρκεσθήτε εις επαφήν με το στενόν περιβάλλον του Συμβουλίου και της Εθναρχίας, αλλά ζητήσετε να λάβετε επαφήν με τας μάζας, δια να διαπιστώσετε, τι αύται πραγματικώς θέλουν.....»

Από την επιστολή φαίνεται η στήριξη και η εμπιστοσύνη του Διγενή στο πρόσωπο του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου. Στην συνέχεια της επιστολής ο Αρχηγός της ΕΟΚΑ επικεντρώνεται στα του ενόπλου Αγώνα έτσι ώστε να σχηματίσει καλύτερη εικόνα της κατάστασης ο Μακάριος. Κλείνοντας γράφει ξεκάθαρα  τις σκέψεις του όσο ν’ αφορά το ζήτημα της κατάπαυσης του Αγώνα :

« Οριστική κατάπαυσις του αγώνος δεν είναι συμφέρουσα, εάν δεν εξασφαλισθούν αι προυποθέσεις πολιτική λύσεως, συμφωνούσης με τους πόθους μας. Αυτά εθεώρησα υποχρέωσίν μου να θέσω ενώπιον Υμών επί του τεθέντος ζητήματος της καταπαύσεως του αγώνος. Δεν πρέπει να νομίσετε, ότι ελατήριον εις τας σκέψεις μου υπήρξεν άλλο από εκείνο, το οποίον μου υπαγορεύει ο αγνός πατριωτισμός. Είμαι στρατιώτης και θα παραμείνω μέχρι τέλος τοιούτος.

Ωρισμένα σημειία της επιστολής μου αυτής πιθανόν να δυσαρεστήσουν τους πολιτικούς, οι οποίοι διεχειρίσθησαν το Κυπριακόν, είμαι όμως υποχρεωμένος να είπω εκείνο, το οποίον αισθάνομαι, διότι έκαστος οφείλει να αναλάβη τας ευθύνας του απέναντι της Ιστορίας.

Εάν οι αποφάσεις σας, αι οποίαι θα ληφθούν κατόπιν πλήρους κατατοπίσεως, είναι αντίθετοι προς τας ημετέρας δεν πρέπει να νομισθή ότι θα αντιδράσω ις ταύτας, ή ότι θα ακολουθήσω ιδίαν γραμμήν, θα συμμορφωθώ προς τας Υμετέρας, διότι αι ευθύναι του αγώνος είναι ταοιαύται, ώστε να επιβάλλεται ομόνοια και συνεργασία. Τα αποτελέσματα μιας διαμάχης λόγω διαφοράς γνωμών, θα είναι πολύ καταστρεπτικώτερα, παρά εάν όλοι μαζί ακολουθήσωμεν ηνωμένοι μίαν γραμμήν, έστω και εάν αυτή θα είναι ολιγώτερον εξυπηρετική.

Αναμένω αποφάσεις σας».

Ο Διγενής, εκτός από την στήριξη στο πρόσωπο του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου, δείχνει, στην επιστολή του και την πειθαρχία του στον κοινό Αγώνα , στον κοινό στόχο.

Πηγή:

Στρατηγού Γεωργίου Γρίβα- Διγενή Απομνημονεύματα του Αγώνα της ΕΟΚΑ 1955-59  Εκδόσεις Πελασγός  Αθήνα 2013