Μια άγνωστη πρωτοπόρα Κύπρια

Του Πέτρου Παπαπολυβίου
Αναπλ. Καθηγητή Πανεπιστημίου Κύπρου

Η «ημέρα της γυναίκας», μας δίνει την ευκαιρία να μιλήσουμε για μια πρωτοπόρα Κύπρια του περασμένου αιώνα, την Αναστασία Κραμβή, που παραμένει σχετικά άγνωστη στη γενέτειρά της, αφού έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής της στη Μακεδονία. Η Κραμβή (1900-1998) γεννήθηκε στην Ακανθού και φοίτησε στο Παρθεναγωγείο Φανερωμένης. Εργάστηκε για μια περίοδο στα Πάνω Ακουρδάλλια και στη συνέχεια φοίτησε στο Διδασκαλείο Νηπιαγωγών (1920-1923), στην Αθήνα (Καλλιθέα). Συνέχισε τις σπουδές της στο Διδασκαλείο Γυμναστικής Αθηνών (1923-1925) και έγινε η πρώτη πτυχιούχος Κύπρια γυμνάστρια. Επέστρεψε για ένα διάστημα στην Ακανθού και το 1925 αποδέχθηκε διορισμό στις Σέρρες, όπου δίδαξε μέχρι το 1934 στο Παρθεναγωγείο και το Διδασκαλείο της πόλης, Γυμναστική και Υγιεινή. Εκεί αναμείχθηκε σε διάφορους συλλόγους και πρωταγωνίστησε στην αθλητική και ορειβατική κίνηση της Ανατολικής Μακεδονίας. Από το 1934 μέχρι το 1963 εργάστηκε ως γυμνάστρια στην Παιδαγωγική Ακαδημία και στο Β΄ Γυμνάσιο Θηλέων Θεσσαλονίκης και ως Επιθεωρήτρια Σωματικής Αγωγής, ενώ κατά το 1938-1940 και 1951 παρακολούθησε, με υποτροφία, μεταπτυχιακά μαθήματα στη Γυμναστική και στη φυσικοθεραπεία στο Λονδίνο. Στη διάρκεια του Ελληνοϊταλικού πολέμου και για μεγάλο διάστημα μετά την ελληνική υποχώρηση, υπηρέτησε ως εθελόντρια αδελφή νοσοκόμα στα κινητά χειρουργεία του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού και σε διάφορα στρατιωτικά νοσοκομεία (στην Κορυτσά, στο «Νοσοκομείο Άγγλων αιχμαλώτων» στην Κοκκινιά, και αλλού). Την ίδια περίοδο, στους πρώτους μήνες της τριπλής φασιστικής κατοχής, συμμετείχε στα δίκτυα απόκρυψης και διαφυγής από την Ελλάδα Βρετανών, συμμάχων και Κυπρίων στρατιωτών. (Για ανάλογη αντιστασιακή δραστηριότητα η αδελφή της, Κυριακή Κραμβή, καταδικάστηκε από γερμανικό στρατοδικείο και κλείστηκε στο στρατόπεδο

συγκέντρωσης του «Παύλου Μελά». Ήταν η πρώτη Ελληνίδα κατάδικος των Ναζί στη Θεσσαλονίκη, το καλοκαίρι του 1941.)

Η Αναστασία Κραμβή πρόσφερε, ως ερυθροσταυρίτισσα, νοσοκομειακές υπηρεσίες και στον Εμφύλιο, αλλά και σε Σταθμούς Πρώτων Βοηθειών, για πολλές δεκαετίες. Ήταν μια από τις πιο αναγνωρίσιμες φιγούρες της μεταπολεμικής Θεσσαλονίκης καθώς, ευσταλής και υπερήφανη, άνοιγε τις επετειακές παρελάσεις στη μακεδονική πρωτεύουσα συνοδεύοντας το τμήμα των Αναπήρων πολέμου. Το διαμέρισμά της, στο κέντρο της Θεσσαλονίκης, στην οδό Αγγελάκη, υπήρξε μια άτυπη «Εστία Ακανθούς» για δεκάδες φοιτητές από την κωμόπολή της. Εκεί την γνωρίσαμε και πολλοί άλλοι Κύπριοι φοιτητές της Θεσσαλονίκης, από τα χρόνια στη Γεωπονική του Κυριάκου Μάτση και του Αντρέα Αζίνα, μέχρι και τις δεκαετίες του 1980 και 1990.

Για την Αναστασία Κραμβή κυκλοφόρησε πρόσφατα το βιβλίο του Λούκα Β. Κωνσταντίνου, «Φύλλο πορείας μιας ανυπότακτης ψυχής» (Λευκωσία 2015), προϊόν πολύχρονης και συστηματικής έρευνας του συγγραφέα, γυμναστή, χωρίς καμιά σχέση με την Ακανθού, στην Κύπρο και στη Μακεδονία. Από το βιβλίο μαθαίνουμε ότι η Αναστασία Κραμβή ανέβηκε στον  Μύτικα του Ολύμπου για πρώτη φορά το 1933 (προφανώς η πρώτη Κύπρια), ορειβατούσε μέχρι τα 92 της χρόνια (!) και κατέκτησε δεκάδες κορυφές βουνών στην Ελλάδα και σε πολλές χώρες του εξωτερικού. Παράλληλα, ήταν εξαιρετική χορεύτρια και δασκάλα παραδοσιακών και μοντέρνων χορών, κολυμβήτρια, διασώστρια, κυνηγός (με κυνηγετικό όπλο αλλά και με ξώβεργα – και στη Μακεδονία…), τοξοβόλος, ψαράς, χιονοδρόμος, αθλήτρια σκοποβολής. Μια ξεχωριστή Ακαθκιώτισσα και μια ιδιότυπη Αμαζόνα του 20ού αιώνα …

Δημοσιεύθηκε στην εφημ. “Ο Φιλελεύθερος” στις 5 Μαρτίου 2016

http://papapolyviou.com/2