Η Σαλαμίνα του Τεύκρου… της Κύπρου Διεθνές συνέδριο επιχειρεί να φωτίσει το «τραγικό» κεφάλαιο της Σαλαμίνας

Ένα διεθνές συνέδριο υψίστης σημασίας οργανώνει το Πανεπιστήμιο Κύπρου, που αφορά τον πιο σημαντικό αρχαιολογικό χώρο της κατεχόμενης Κύπρου. Με τίτλο  «Salamis of Cyprus. History and Archaeology from the Earliest Times to the Late Antiquity» οι σύνεδροι θα μοιραστούν πρόσφατες έρευνες και μελέτες σχετικά με τον καθοριστικό ρόλο που έπαιξε η Σαλαμίνα στην Ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο. ] Πρόκειται για ένα κεφάλαιο με πολλά κενά καθώς οι ανασκαφές που διεξήγαγε το Τμήμα Αρχαιοτήτων και η Γαλλική Αρχαιολογική Αποστολή διακόπηκαν τον Ιούλιο του 1974. Οι ανασκαφές ξανάρχισαν το 1998, παράνομα και ενάντια όλων των διεθνών συμβάσεων και συνθηκών, από το Πανεπιστήμιο της Άγκυρας. 
  Το συνέδριο θα πραγματοποιηθεί στο Πανεπιστήμιο Κύπρου, από 21 μέχρι τις 23 Μαρτίου, με οργανωτές το Πανεπιστήμιο Κύπρου και το Τμήμα Αρχαιοτήτων, χορηγό το ίδρυμα Α.Γ. Λεβέντη και χορηγό επικοινωνίας τον Φιλελεύθερο.  
 Το Πανεπιστήμιο Κύπρου οργανώνοντας το συνέδριο ανοίγει το μεγάλο αυτό κεφάλαιο που δεν αφορά μόνο την ιστορία και αρχαιολογία της Κύπρου, αλλά το παγκόσμιο, που οφείλει να δει το θέμα μέσα σε ένα πλαίσιο ακαδημαϊκής και πολιτικής ηθικής. Οι εξελίξεις στο Κυπριακό, όπως ραγδαία εξελίσσονται από χθες μετά τη συνάντηση Αναστασιάδη-Ακιντζί, ίσως επιφέρουν νέα δεδομένα…   Οι ανασκαφές στην πόλη και τη νεκρόπολη της αρχαίας Σαλαμίνας είναι οι μεγαλύτερες σε έκταση και οι πιο σημαντικές που έγιναν ποτέ στην Kύπρο τα τελευταία πενήντα χρόνια. Άρχισαν το 1952 και επεκτάθηκαν σημαντικά τη δεκαετία του 1960. Συνεχίστηκαν ώς την τελευταία εβδομάδα πριν την τουρκική εισβολή και την κατοχή της Σαλαμίνας από τον τουρκικό στρατό το καλοκαίρι του 1974. O αρχαιολογικός χώρος της Σαλαμίνας, που επεκτείνεται από την ακτή του κόλπου της Σαλαμίνας ώς το μοναστήρι του Aποστόλου Bαρνάβα και τα ανατολικά κράσπεδα του χωριού Έγκωμη, χαρακτηρίστηκε ως ένας από τους πιο εντυπωσιακούς στον χώρο της Mεσογείου.   H νεκρόπολη της Σαλαμίνας με τους βασιλικούς της τάφους, που προκάλεσαν μεγάλη αίσθηση στους αρχαιολόγους και τους ελληνιστές όταν ανακαλύφθηκαν κατά τη δεκαετία του 1960, αναβίωσαν τα «ομηρικά»έθιμα ταφής με τις θυσίες αλόγων, τα άρματα και τον πλούτο των κτερισμάτων που περιείχαν. H ανασκαφή του κενοταφίου του Nικοκρέοντα ξαναζωντάνεψε μια από τις πιο ένδοξες ιστορίες της ιστορίας της Σαλαμίνας. Θραύσματα από στεφάνια, πήλινα ή χάλκικα, επιχρυσωμένα ή ολόχρυσα, κεφάλια από άψητο πηλό. Τόσο η μορφή τους όσο και η τεχνική είναι γνωστότατες από στεφάνια που βρέθηκαν στους τάφους στη Μακεδονία, όπως για παράδειγμα στη Βεργίνα, στην Αιανή, στο Δερβένι και αλλού.   Η γαλλική αρχαιολογική αποστολή της Λυών ανέσκαψε μεταξύ άλλων ένα αρχαϊκό ιερό, τα ελληνο-ρωμαϊκά κατάλοιπα
ναού του Διός, το ελαιοτριβείο (πρωτοχριστιανικής περιόδου) και μια πρωτοχριστιανική βασιλική. Στις ακαδημαϊκές δημοσιεύσεις της δεκαετίας του 1960 η Σαλαμίνα χαρακτηρίστηκε ως ένας από τους πιο σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους της Μεσογείου.   Παράνομες ανασκαφές   Οι ανασκαφές στον αρχαιολογικό χώρο της Σαλαμίνας άρχισαν το καλοκαίρι του 1998 από μια ομάδα φοιτητών από το Πανεπιστήμιο της Άγκυρας, με επικεφαλής τον καθηγητή Οζκιούρ Οζκιουνέρ και σε συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Ανατολικής Μεσογείου.   Δημοσιεύματα του τουρκοκυπριακού Τύπου αναφέρουν ότι «στην αρχαία Σαλαμίνα Αμμοχώστου, ανευρέθη ο μεγαλύτερος αρχαίος οικισμός της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας». Να σημειώσουμε ότι το 1890 Βρετανοί αρχαιολόγοι έκαναν έρευνες στη Σαλαμίνα διαπιστώνοντας ότι στον χώρο πίσω από το Γυμνάσιο βρίσκονται τα ρωμαϊκά λουτρά και αυτό υπάρχει στα αρχεία του Βρετανικού Μουσείου. Μάλιστα, η επιφάνεια των σημείων αυτών ήταν ορατή και οι ανασκαφές θα προχωρούσαν αν δεν τις σταματούσαν οι Τούρκοι το 1974.   Οι ανασκαφές που έγιναν το 2000 αποκάλυψαν τα ρωμαϊκά λουτρά. Ήρθαν στο φως οι θέρμες που οδηγούσαν στα δημόσια λουτρά της πόλης και έγινε η αποκάλυψη των δωματίων όπου διοχετευόταν το ζεστό και κρύο τα οποία  είναι διακοσμημένα με  ψηφιδωτό «Opus sectile». Στις ανασκαφές που έγιναν το 2001 εντοπίστηκε ο ρωμαϊκός δρόμος, μήκους τριών χιλιομέτρων, ο οποίος έχει ανασκαφεί πλήρως και ο οποίος καταλήγει δυτικά προς το παλιό λιμάνι της πόλης. Πιο πέρα στον λόφο οι ανασκαφές αποκάλυψαν ότι κάτω υπήρχε μια διασταύρωση που κατέληγε σε μια πύλη. Από εδώ ένας δρόμος οδηγούσε στα λουτρά και ο άλλος προς το Γυμνάσιο και Αμφιθέατρο. Ο χαμηλότερος χρονολογείται πριν τον μεγάλο σεισμό τον πρώτο αιώνα, ενώ ο δεύτερος χρίστηκε μετά τον σεισμό. Μια άλλη σημαντική ανακάλυψη είναι ότι η βόρεια είσοδος της πύλης σφραγίστηκε, πιθανόν κατά τη διάρκεια των αραβικών επιδρομών. Τον χώρο πίσω από τη σφραγισμένη πλευρά της πόλης κοσμούν δύο κορινθιακού ρυθμού κίονες σε τέλεια κατάσταση.   Το 2003 οι εργασίες συνεχίστηκαν στη νότια πλευρά του ρωμαϊκού δρόμου, η οποία οδηγεί στην κατοικημένη περιοχή της αρχαίας πόλης. Κατά τις ανασκαφές που έγιναν το 2010, ανακαλύφθηκαν ρωμαϊκά αγάλματα, στο σημείο (frigidarium) των ρωμαϊκών λουτρών και στην προέκταση της λεωφόρου προς τη θάλασσα που έχει κατεύθυνση ανατολικά και δυτικά. Πιστεύεται ότι το ένα από τα ακέφαλα αγάλματα ανήκει σε ρωμαϊκή προσωπικότητα ενώ το άλλο φαίνεται να ανήκει στον θεό Άδη. Το τρίτο ακέραιο άγαλμα ανήκει στην Περσεφόνη. Δύο αγάλματα που δεν έχουν κεφάλια ούτε πόδια πιστεύεται ότι είναι αγάλματα σατύρων.   Μετά τις ανακαλύψεις αυτές, ο αναπληρωτής επικεφαλής των ανασκαφών, δρ Ερχάν Όζτεπε (Erhan Öztepe), σύμφωνα με την τουρκοκυπριακή εφημερίδα Κύπρις, τόνιζε ότι θα πρέπει να γίνει ένα μουσείο για τη Σαλαμίνα «επειδή έρχονται στο φως πολλά ιστορικά έργα από την αρχαία πόλη της Σαλαμίνας και επειδή καθώς διεξάγονται οι ανασκαφές ο αριθμός αυτών των έργων αυξάνεται». Ο δρ Εμρέ Όζτεπε, που σημείωσε ότι βρέθηκαν μπρούμυτα κάτω από ψηφιδωτό τριών έως τεσσάρων μέτρων τα έργα, τα οποία έπεσαν και έσπασαν λόγω σεισμού ή κάποιας άλλης αιτίας, είπε τα εξής: «Υπήρχε ένα στρώμα πολύ ασβεστώδες εκεί που έπεσαν τα έργα (τα αγάλματα). Αυτό προκάλεσε αυτή την καταστροφή. Ο ασβέστης χαλά τη δομή του μαρμάρου, καταστρέφει τις λεπτομέρειες. Πάνω στα αγάλματα υπήρχαν σε πολλά σημεία φθορές. Εμείς κάναμε την απαραίτητη δουλειά για να σταθεροποιήσουμε την κατάσταση των αντικειμένων και να εμποδίσουμε την περαιτέρω καταστροφή τους.   Σύμφωνα με τα ίδια δημοσιεύματα, πρόθεση του ψευδοκράτους είναι να αναστηλώσει πλήρως τα όσα βρέθηκαν «ώστε να γίνουν μέρος της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς». Μάλιστα, αντίγραφα των αγαλμάτων που ανακαλύφθηκαν το 2009 εκτέθηκαν στη Διεθνή Έκθεση Τουρισμού στη Γερμανία και η «Τουρκική Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου» πήρε το βραβείο για το καλύτερο περίπτερο. Τελευταία, οι ανασκαφές επικεντρώθηκαν στον λόφο και μερικά δημοσιεύματα μιλούν για την ανεύρεση μιας επιβλητικής ρωμαϊκής οικίας νότια του θεάτρου με ψηφιδωτό δάπεδο. Συνέχισαν τις ανασκαφές στα λουτρά και αποκάλυψαν ένα κτίσμα που πιθανόν πρόκειται για ναό. Επίσης έχει αποκαλυφθεί ένα μέρος του δρόμου που οδηγεί στη βασιλική του Αγίου Επιφανίου.   Πάντως μέχρι αρχές του 1990 το Γυμνάσιο ήταν καλυμμένο με άγρια βλάστηση και λειτουργούσε ως βοσκότοπος. Η τουρκοκυπριακή εφημερίδα Olay (3.5.82, Il Giornale dell’ Arte αρ. 48, Σεπτέμβρης 1987) δημοσίευσε την πληροφορία ότι διενεργήθηκαν παράνομες ανασκαφές στη Νεκρόπολη της Σαλαμίνας. Άλλες πληροφορίες αναφέρουν ότι συλήθηκαν οι αποθήκες και η βάση της γαλλικής αποστολής του Πανεπιστημίου της Lyon η οποία διενεργούσε ανασκαφές μέχρι το 1974. Η περιοχή που περιβάλλει τους αρχαιολογικούς χώρους της Σαλαμίνας και της Έγκωμης έχει διαιρεθεί σε οικόπεδα προς ανάπτυξη με αποτέλεσμα να προκληθούν μεγάλες ζημιές στα ελληνιστικά και στα ρωμαϊκά μνημεία (Kibris 21.9.1993 και Yeni Duzen 13.9.1993).   Αντίθετα με τις διεθνείς συμβάσεις   Οι παράνομες ανασκαφές στην αρχαία Σαλαμίνα συνεχίζονται σε αντίθεση με διεθνείς συμβάσεις. Η Διεθνής Σύμβαση της Xάγης, που υπέγραψε η Kύπρος το 1964 και η Tουρκία το 1965, απαγορεύει ρητά κάθε αρχαιολογική εργασία σε κατεχόμενη από ξένα στρατεύματα περιοχή χωρίς τη συγκατάθεση της νόμιμης κυβέρνησης της χώρας (άρθρο 5). Tο άρθρο 9, που προστέθηκε στη Σύμβαση της Xάγης τον Mάη του 1999 και επικυρώθηκε ήδη από 30 χώρες, τονίζει ακόμη πιο έντονα την αντίθεση της διεθνούς κοινότητας στην ανάληψη αρχαιολογικών ανασκαφών σε κατεχόμενες περιοχές.   Το διεθνές συνέδριο θα απαντήσει σε πολλά ερωτήματα που εγείρονται και αφορούν  τη Σαλαμίνα, η οποία σύμφωνα με τα πρώτα αρχαιολογικά ευρήματα κατοικείται από τον ενδέκατο αιώνα π.Χ. με  ιδρυτή τον Τεύκρο, γιο του Τελαμώνα, που έδωσε στην πόλη το όνομα της πατρίδας του. Ο Τεύκρος βρέθηκε στην Κύπρο μετά το τέλος του Τρωικού Πολέμου μη μπορώντας να επιστρέψει στον πατέρα του επειδή δεν είχε εκδικηθεί τον θάνατο του αδελφού του Αίαντα.   Στο συνέδριο θα μιλήσουν μεταξύ άλλων οι επικεφαλής των δύο ομάδων που εργάζονταν εκεί μέχρι το 1974, η Γαλλίδα αρχαιολόγος Marguerite Yon Head  και ο  Βάσος Καραγιώργης.  Οι σύνεδροι θα μοιραστούν πρόσφατες έρευνες και τις ιδέες τους σχετικά με τον καθοριστικό ρόλο που έπαιξε η Σαλαμίνα στην Ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο. 

 - See more at: http://www.philenews.com/el-gr/politismos-kypros/162/257095/diethnes-synedrio-epicheirei-na-fotisei-to-tragiko-kefalaio-tis-salaminas#sthash.8JqyLDnO.dpuf