ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΑ ΠΑΙΓΝΙΔΙΑ ΤΗΣ ΣΗΚΩΣΗΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΑΘΑΡΑΣ ΔΕΥΤΕΡΑΣ

Υπάρχουν πάρα πολλά παραδοσιακά παιγνίδια που σχετίζονται με τη Σήκωση και την Καθαρά Δευτέρα και παίζονταν ή εξακολουθούν να παίζονται σε διάφορες περιοχές της Κύπρου. Μερικά από αυτά είναι και τα πιο κάτω:

Παιγνίδια της Σήκωσης

(α)  Η  «δακκανούρα»

Η «δακκαννούρα» είναι γνωστή και ως «αυκωτήρα» επειδή στο παιγνίδι χρησιμοποιείται ένα ψημένο αυγό, συνήθως ακαθάριστο. Το παιγνίδι αυτό παιζόταν σε πολλές περιοχές της Κύπρου ιδιαίτερα στην Πάφο, στην περιοχή Ιδαλίου, στην Αραδίππου και στο Ριζοκάρπασο.  Στο Ριζοκάρπασο, σύμφωνα με το φιλόλογο και λαογράφο Χρίστο Τταουσιάνη, οι νοικοκυρές, αφού έβραζαν το αυγό, το τρυπούσαν και το περνούσαν σε μια κλωστή  το άλλο άκρο της οποίας έδεναν πάνω σε «βολίτζιν» (δοκάρι της στέγης). Κατά τη διάρκεια του συμποσίου ο οικοδεσπότης έσπρωχνε την κλωστή σε κυκλική κίνηση, ώστε να περάσει το αυγό μπροστά από όλους τους συνδαιτημόνες.  Κερδισμένος έβγαινε εκείνος που κατάφερνε να πιάσει το αυγό με το στόμα χωρίς να το αγγίξει.

(β)  Το «ζιννάπιν»

Το «ζιννάπιν» παιζόταν με το διχαλωτό κοκαλάκι του κοτόπουλου. Πριν ξεκινήσει το παιγνίδι οι δύο παίκτες στοιχημάτιζαν διάφορα πράγματα ΄Υστερα, κρατώντας  από ένα άκρο του «ζινναπιού», το τραβούσαν και το έκοβαν. Εκείνος που θα έπαιρνε το μεγαλύτερο κομμάτι κέρδιζε. Αν ο ένας έδινε  στον άλλο κάποιο  αντικείμενο και ο δεύτερος ξεχνούσε να πει « αθθυμούμαι» τότε ο πρώτος του έλεγε «γεια σου» και τον κέρδιζε. Το παιγνίδι αυτό μπορούσε να κρατήσει και χρόνια.

(γ)  «Η  γιαουρτοφαγία»

Η «γιαουρτοφαγία» παίζεται πάντα με δύο παίκτες οι οποίοι προσπαθούν να ταίσουν ο ένας τον άλλο γιαούρτι έχοντας δεμένα τα μάτια με μια πετσέτα. Στο παιγνίδι δεν υπάρχει χαμένος ή κερδισμένος αφού και οι δύο παίκτες συνήθως πασαλείφονται με υπολείμματα γιαουρτιού σε όλο το πρόσωπο.

(δ)  Οι  αυγοδρομίες

Οι αυγοδρομίες παίζονται συνήθως με περισσότερο από δύο παίκτες. Σύμφωνα με τους κανόνες του παιγνιδιού οι παίκτες τρέχουν γύρω από ένα τραπέζι κρατώντας με τα δόντια ένα κουτάλι στο

κοίλωμα του οποίου τοποθετούν ένα αυγό.  Το παιγνίδι μπορεί να παιχθεί επίσης και σαν αγώνας δρόμου ανάμεσα στους παίκτες. Κερδίζει εκείνος που θα τερματίσει χωρίς να του πέσει το αυγό.

 

Παραδοσιακά παιγνίδια της Καθαράς Δευτέρας

(α)  Η  καμήλα

Τα παιδιά που παίζουν το παιχνίδι αυτό σχηματίζουν μια μακριά σειρά κρατώντας το ένα πίσω από

το άλλο. Δυο άλλοι παίχτες στέκουν απέναντι με τα χέρια ενωμένα ψηλά, ώστε να σχηματίζουν καμάρα. Αυτοί οι δυο παίρνουν από ένα χαρακτηριστικό χρώμα ή όνομα δέντρου. ΄Οταν τα άλλα παιδιά περνούν κάτω από την καμάρα οι δυο παίκτες κρατούν το τελευταίο παιδί και το ρωτούν τι χρώμα ή τι δέντρο προτιμά. Ανάλογα με την απάντηση στέκεται πίσω από τη ράχη του αντίστοιχου παίκτη. Το παιγνίδι συνεχίζεται μέχρι να ερωτηθεί και το τελευταίο παιδί. ΄Ετσι σχηματίζονται δυο ομάδες οπότε το παιγνίδι μετατρέπεται σε διελκυστίνδα με τις δυο ομάδες να τραβιούνται με δύναμη μέχρι να παρασυρθεί η μια από την άλλη. Νικήτρια ομάδα θεωρείται εκείνη που θα μπορέσει να παρασύρει την άλλη προς το μέρος της.

(β)  Η  συκιά

Τα παιδιά που παίζουν το παιγνίδι αυτό καρφώνουν στη γη ένα παλούκι που υποτίθεται είναι μια συκιά με σύκα. Σ’ αυτό το παλούκι δένεται ένα μακρύ σχοινί που το κρατά ένα παιδί που λέγεται «συκάρης». Ο «συκάρης» αντιπροσωπεύει το φύλακα της συκιάς που διαλαλεί τους καρπούς της φωνάζοντας «σύκα, καλά σύκα». Γύρω από το «συκάρη» στέκονται τα άλλα παιδιά που προσπαθούν να τον χτυπήσουν χωρίς αυτός να τα αγγίξει. ΄Οσα χτυπήματα τρώει ο «συκάρης» αντιπροσωπεύουν τα σύκα που του κλέβουν. Αν στη διάρκεια του παιγνιδιού καταφέρουν να του πάρουν το σχοινί, τότε ο «συκάρης» τρώει ξύλο αλύπητο, ώσπου να κατορθώσει να ξαναπάρει πίσω το σχοινί. Σε μια τέτοια περίπτωση οι άλλοι τραβούν πίσω, γιατί όταν ο «συκάρης» είναι κάτοχος του σχοινιού και αγγίξει με το χέρι του κάποιο τον υποχρεώνει να αναλάβει αυτός τη φρούρηση της συκιάς.

(γ)  Η  «καττόμουγια»

Τα παιδιά που λαμβάνουν μέρος στο παιγνίδι δένουν με ένα μαντίλι τα μάτια του παίκτη που ο κλήρος βγάζει πρώτο για να παίξει το ρόλο της «καττόμουγιας».  Αφού τον γυρίσουν μπρος και πίσω, δεξιά και αριστερά, ώστε να χάσει τον προσανατολισμό του, τον αφήνουν στη μέση του χώρου όπου γίνεται το παιχνίδι και αρχίζουν να τον κτυπούν με τα χέρια ή το μαντίλι που κρατούν. Η «καττόμουγια» προσπαθεί στα τυφλά να αρπάξει έναν από αυτούς που τον κτυπούν. Στην περίπτωση που αρπάζει κάποιο του λύνουν τα μάτια και δίνουν τη θέση του στον νικημένο, για να αρχίσει και πάλιν το παιγνίδι από την αρχή.

(δ)  Το  πέταγμα του χαρταετού

Το πέταγμα του χαρταετού είναι ένα παραδοσιακό παιγνίδι που συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Ο χαρταετός κατασκευάζεται συνήθως από βέργες καλαμιού επειδή το υλικό αυτό είναι πολύ ελαφρύ και βοηθά στην εύκολη ανύψωση του χαρταετού. Για να μπορέσει να ανυψωθεί ο χαρταετός πρέπει απαραίτητα να φυσά άνεμος. Την Καθαρά Δευτέρα ο ουρανός είναι γεμάτος από δεκάδες χαρταετούς κάνοντας περήφανους τους ιδιοκτήτες τους για το πόσο ψηλά μπορούν να φτάσουν.

 

΄Αλλα παιγνίδια που παίζονταν την Καθαρά Δευτέρα αλλά και ολόχρονα σε πολλές περιοχές της Κύπρου είναι το «Λιγκρί», τα «Σκατούλλικα», ο «Ξεροπόταμος», η «Πρώτη ελιά» κτλ.

Σήμερα, τα πιο πολλά παιγνίδια που αναφέραμε σπάνια παίζονται από τα παιδιά ή τους νέους. Η αστικοποίηση, από τη μια, και η ανάπτυξη της τηλεόρασης, από την άλλη, στέρησαν, ιδιαίτερα από τα μικρά παιδιά, την ευκαιρία να παίζουν ελεύθερα στα χωράφια και στις αλάνες των χωριών, κάτι που γινόταν σε μεγάλο βαθμό από τα παιδιά των περασμένων δεκαετιών.

Τα παραδοσιακά παιγνίδια παίζονται συνήθως στις περιπτώσεις αναβίωσης ηθών και εθίμων του παρελθόντος όπως είναι τα διάφορα φεστιβάλ, τα πανηγύρια των χωριών και οι εκδηλώσεις που γίνονται τη Δευτέρα της Λαμπρής.

www.schools.ac.cy/