Έργα και ημέρες του Νικόλαου Μώζερα [16ος αι.]

Γράφει η Νάσα Παταπίου

Ο Νικόλαος Μώζερας, με καταγωγή από την Πελοπόννησο, υπήρξε ένας από τους υπερασπιστές της Λευκωσίας το 1570 και σε ένα αίτημά του προς τη βενετική Γερουσία καταγράφει τη δράση του κατά τη διάρκεια του πολέμου της Κύπρου

Αφιερωμένο στη μνήμη του αγαπημένου μας Γιάγκου Μικελλίδη

Ο αγαπητός Γιάγκος, τον οποίο αποχαιρετήσαμε το περασμένο Σαββάτο συγγενείς και φίλοι, αγαπούσε με πάθος τη Γιαλούσα, χωριό της γιαγιάς του από τον πατέρα του. Ήταν και ο Γιάγκος απόγονος «του μεγάλου προεστού του καζά Αιγιαλούσης» που αναφέρεται όχι μόνο στην προφορική παράδοση των χωριών της Καρπασίας, αλλά και σε έγγραφα της Αρχιεπισκοπής και σε κείμενα περιηγητών. Από την πλευρά της μητέρας του είχε αρβανίτικη καταγωγή. Ο προπάππος του καπετάν Νικολός καταγόταν από το Κρανίδι της Πελοποννήσου και το αρβανίτικο επίθετό του ήταν Μπουρλέτση, ενώ στη συνέχεια είχε επικρατήσει το επίθετο Κρανιδιώτη. Είχε όμως και καταγωγή από τον πατέρα του από τα Επτάνησα, από την επίσης αρβανίτικη οικογένεια Μώζερα που είχε εγκατασταθεί στη Λάρνακα, της οποίας οι ρίζες ανάγονται στο Ναύπλιο.

Στις 12 Μαρτίου του 1575, η βενετική Γερουσία μετά από σύσκεψή της είχε εξετάσει και πήρε αποφάσεις για διάφορα αιτήματα κάποιων υπηκόων της. Μεταξύ αυτών των αιτημάτων είχε εξεταστεί και ένα αίτημα το οποίο είχε υποβληθεί από έναν υπερασπιστή της Λευκωσίας το 1570, κατά τη διάρκεια της πολιορκίας της από τους Οθωμανούς. Επρόκειτο για τον stradioto Νικόλαο Μώζερα με καταγωγή από την Πελοπόννησο. Το περιεχόμενο του αιτήματός του ξεδιπλώνει τη δική του ιστορία, αλλά και αυτή της οικογένειάς του.
Ο Νικόλαος Μώζερας καταγόταν από μια μεγάλη οικογένεια Ελληνοαλβανών που υπηρετούσαν γενεές γενεών στα βενετικά στρατιωτικά σώματα του ελαφρού ιππικού, γι’ αυτό και ο ίδιος σημειώνει στο αίτημά του ότι ακολούθησε το παράδειγμα των προγόνων του και εντάχθηκε σ’ αυτά. Ήταν γιος του αείμνηστου Γκιώνη Μώσερα από το Ναύπλιο (Napoli di Romania) και είχε εγκατασταθεί στην Κύπρο μαζί με τους αδελφούς του για να υπηρετήσει στο ελαφρύ ιππικό. Δεν γνωρίζουμε πότε ακριβώς είχε εγκατασταθεί στην Κύπρο, γιατί ο ίδιος δεν μνημονεύει κάτι σχετικό στο αίτημά του, αλλά φαίνεται να είχε έρθει αρκετά πριν γιατί στη μεγαλόνησο είχε ήδη και δική του οικογένεια. Ο Νικόλαος εντάχθηκε στον λόχο του ιππότη Παλαιολόγου και υπερασπίστηκε τη Λευκωσία. Ο αδελφός του Μαρτίνος

υπηρέτησε στον λόχο του διοικητή Ανδρέα Ροντάκη και ο αδελφός του Κόντος στον λόχο του Κόντου Ροντάκη και υπερασπίστηκαν και οι δύο την Αμμόχωστο κατά τη διάρκεια της πολιορκίας της από τους Οθωμανούς.

Στα Λεύκαρα και στο Δάλι

Ο Νικόλαος Μώζερας καταγράφει στο αίτημά του τη δράση του κατά τη διάρκεια του πολέμου της Κύπρου και στη συνέχεια μετά την αιχμαλωσία του τις περιπέτειές του. Όταν είχε αφιχθεί στην Κύπρο η οθωμανική αρμάδα, ο Νικόλαος Μώζερας από τις Αλυκές μετέβη πρώτα στην Αμμόχωστο και μετά στη Λευκωσία, επιφορτισμένος να μεταφέρει επίσημες επιστολές από τη διοίκηση της Αμμοχώστου στη διοίκηση της πρωτεύουσας. Όταν οι Οθωμανοί αποβιβάστηκαν στις Αλυκές της Λάρνακας και άρχισαν να λεηλατούν και να προκαλούν καταστροφές έως τα Λεύκαρα και στα γύρω χωριά, ο Νικόλαος Μώζερας έλαβε μέρος στις επιθέσεις που πραγματοποίησαν εναντίον των εχθρών οι Βενετοί με το ελαφρύ ιππικό. Στη συνέχεια, οι κάτοικοι των Λευκάρων αναγκάστηκαν να δηλώσουν υποταγή στον εχθρό για να αποτρέψουν περαιτέρω καταστροφή του χωριού και των κατοίκων του. Οι Βενετοί, πανικόβλητοι μήπως και άλλα χωριά αλλά και οι Κύπριοι χωρικοί που είχαν συγκεντρωθεί στα βουνά του Τροόδους δηλώσουν υποταγή στον εχθρό και δεν αντισταθούν, έδωσαν εντολή να φονευθούν όλοι οι ενήλικες αρσενικού γένους Λευκαρίτες και να πυρποληθεί το χωριό. Ανάμεσα στα μέλη του ελαφρού ιππικού που είχαν μετά από εντολή αναλάβει να τιμωρήσουν τους Λευκαρίτες και να καταστρέψουν το χωριό τους ήταν και ο Νικόλαος Μώζερας.
Ο Ναυπλιώτης ιππέας έλαβε μέρος και σε μια επίθεση εναντίον των εχθρών που είχε γίνει στο Δάλι. Μια ομάδα έφιππων Οθωμανών, στην προσπάθειά της να ανιχνεύσει τον χώρο προχωρώντας προς τη Λευκωσία, όταν έφθασε στο Δάλι δέχθηκε επίθεση από έναν λόχο του ελαφρού ιππικού και έπαθε πραγματική πανωλεθρία. Πάρα πολλοί από αυτούς φονεύθηκαν και αρκετοί αιχμαλωτίστηκαν και μεταφέρθηκαν στη Λευκωσία μαζί με τα κεφάλια των σκοτωμένων. Αλλά και όταν αργότερα οι Οθωμανοί στρατοπέδευσαν έξω από τη Λευκωσία και έστησαν το πυροβολικό και άρχισαν να την πολιορκούν, ο Νικόλαος Μώζερας μαζί με άλλα μέλη του ελαφρού ιππικού έβγαιναν τις νύχτες έξω από τα τείχη και προκαλούσαν δολιοφθορές στο οθωμανικό στρατόπεδο. Θέση από την οποία υπερασπιζόταν την πόλη, όπως ο ίδιος αναφέρει στο αίτημά του, ήταν ο προμαχώνας Ποδοκάθαρο, τον οποίο αποκαλεί προμαχώνα του Λίβιου Ποδοκάθαρου, εφόσον αυτός είχε καταβάλει δέκα χιλιάδες δουκάτα για την οικοδόμησή του. Σύμφωνα με τις αφηγήσεις αυτόπτων μαρτύρων της πολιορκίας και άλωσης της Λευκωσίας, ο προμαχώνας Ποδοκάθαρο είχε δεχθεί τις πιο ανελέητες επιθέσεις από τους εχθρούς. Από τον ίδιο προμαχώνα κατόρθωσαν και εισχώρησαν οι εχθροί μέσα στην πόλη και την κυρίευσαν.

Αιχμάλωτος κωπηλάτης

Στις 9 Σεπτεμβρίου 1570, όταν οι Οθωμανοί εισέβαλαν στη Λευκωσία, ο Νικόλαος Μώζερας με τα όπλα στο χέρι υπερασπιζόταν τον προμαχώνα Ποδοκάθαρο, αλλά πληγώθηκε από ένα βέλος στο δεξί του χέρι και από ένα άλλο κτυπήθηκε στο δεξί του γόνατο, με αποτέλεσμα να συλληφθεί αιχμάλωτος. Με την άλωση της Λευκωσίας αιχμαλωτίστηκε επίσης και η σύζυγος του Μώζερα και οι τρεις μικροί του γιοι. Μετά την αιχμαλωσία του, οδηγήθηκε με αλυσίδες στα πόδια ως κωπηλάτης στις οθωμανικές γαλέρες. Την ανελέητη ζωή ως κωπηλάτης τη βίωσε περισσότερο από έναν χρόνο έως την ημέρα της λαμπρής νίκης των χριστιανικών δυνάμεων της Ιερής Συμμαχίας (Sacra Liga), στη Ναυμαχία της Ναυπάκτου, στις 7 Οκτωβρίου 1571.

Κατά τη Ναυμαχία της Ναυπάκτου, μαζί με τον οθωμανικό στόλο βρίσκονταν και πολλοί κωπηλάτες δεμένοι με αλυσίδες στις γαλέρες, που είχαν συλληφθεί αιχμάλωτοι στην Κύπρο, όταν έπεσε η Λευκωσία και αργότερα η Αμμόχωστος, και μεταξύ αυτών ήταν και ο Νικόλαος Μώζερας. Όταν οι σύμμαχοι τον απελευθέρωσαν λύνοντας τις αλυσίδες από τα πόδια του, πήρε τα όπλα και άρχισε να κτυπά τους εχθρούς κατορθώνοντας να φονεύσει δύο και απελευθερώνοντας άλλους δεκατέσσερις Κύπριους κωπηλάτες, οι οποίοι σίγουρα θα φονεύονταν από τον εχθρό.

Στη Ζάρα και στο Κάτταρο

Μετά τη θριαμβευτική νίκη στη Ναυμαχία της Ναυπάκτου, ο Νικόλαος Μώζερας ακολούθησε τον βενετικό στόλο. Επί της γαλέρας του ίδιου του θριαμβευτή της Ναυμαχίας της Ναυπάκτου και μετέπειτα δόγη Sebastian Venier έφθασε στη Ζάρα. Εκεί πολέμησε κάτω από τη σημαία του διοικητή Battista και σε μάχη που είχε διεξαχθεί κατά των Οθωμανών πληγώθηκε με αρκεβούζιο στο δεξιό ισχίο. Αργότερα υπό τις διαταγές του συνταγματάρχη Martello έλαβε μέρος στο Κάτταρο σε επιθέσεις κατά των Οθωμανών.

Τέλος, ο Νικόλαος Μώζερας αναφέρεται στο αίτημά του και στους δύο αδελφούς του, Κόντο και Μαρτίνο, που είχαν υπερασπιστεί την Αμμόχωστο. Με την παράδοση της πόλης στον εχθρό αιχμαλωτίστηκαν και οι δύο και μαζί τους σύρθηκαν στην αιχμαλωσία η μητέρα του, οι αδελφές του και άλλοι συγγενείς του. Έχασε, όπως σημειώνει, ό,τι είχε, την οικογένειά του, την περιουσία του και την πατρίδα του και δεν είχε πού να απευθυνθεί και να ζητήσει βοήθεια εκτός από τη Δημοκρατία της Βενετίας, την οποία υπηρέτησε πιστά τόσο αυτός όσο και ολόκληρη η οικογένειά του και οι πρόγονοί του. Ζητούσε να διοριστεί σ’ έναν λόχο του ελαφρού ιππικού στη βενετική επικράτεια ώστε να έχει έναν μισθό να ζήσει αξιοπρεπώς ύστερα από όσα υπέφερε και βίωσε. Εκλιπαρούσε επίσης ώσπου να ληφθεί η απόφαση για διορισμό του, να του παραχωρηθεί ένα ελάχιστο ποσό χρημάτων για επιβίωση. Στις 12 Μαρτίου 1575, η βενετική Γερουσία με απόφασή της διόριζε τον Νικόλαο Μώζερα να υπηρετήσει στην Κεφαλλονιά, στο εκεί σώμα του ελαφρού ιππικού…
Κάποια μέλη της ίδιας οικογένειας στην αυγή του 20ού αιώνα από τα Επτάνησα εγκαταστάθηκαν στη Λάρνακα της Κύπρου. Η ιστορική έρευνα κατέδειξε ότι πολύ πριν από αυτούς, ήδη τον 16ο αιώνα, μέλη της ίδιας οικογένειας είχαν υπερασπιστεί τη μεγαλόνησο πολεμώντας γενναία κατά των εισβολέων Οθωμανών…

http://www.parathyro.com/