Γράφει η Νάσα Παταπίου
Στο σημερινό μας δημοσίευμα έχουμε συγκεντρώσει στοιχεία για τις οικογένειες Σκίρου και Στρατουρά, που για πρώτη φορά μάς γνωστοποιούνται, καθώς και νέα στοιχεία για τις ήδη γνωστές οικογένειες Φλώριου, Ζεμπετού, Νεγρεπόντη και Μαρτίνη.
Οι πληροφορίες για τον κυπριακό ελληνισμό της Βενετίας εμπλουτίζονται συνεχώς με την αρχειακή έρευνα και νέα στοιχεία προστίθενται για άγνωστες μέχρι πρότινος κυπριακές οικογένειες, που κατέφυγαν στη Βενετία μετά την κατάκτηση της Κύπρου από τους Οθωμανούς. Για μια ακόμη φορά τα βενετικά αρχεία διαφύλαξαν πολύτιμες ειδήσεις για τους Κύπριους πρόσφυγες, που εγκαταστάθηκαν στην πόλη των τεναγών και πάρα πολλοί από αυτούς διέπρεψαν σε πολλούς τομείς. Στο σημερινό μας δημοσίευμα έχουμε συγκεντρώσει στοιχεία για τις οικογένειες Σκίρου και Στρατουρά, που για πρώτη φορά μάς γνωστοποιούνται, καθώς και νέα στοιχεία για τις ήδη γνωστές οικογένειες Φλώριου, Ζεμπετού, Νεγρεπόντη και Μαρτίνη.
Οικογένειες Σκίρου και Στρατουρά
Αρκετά στοιχεία εντοπίσαμε για την οικογένεια του Λιασή Σκίρου που είχε νυμφευθεί την επίσης Κύπρια Λουΐζα Πέτρου Στρατουρά. Το όνομα Λιασής απαντά στην Κύπρο και έχει αραβική καταγωγή από το Liαs, δηλαδή Ηλίας, το οποίο συναντούμε επίσης και ως επίθετο Λιάσου, Λιασή, Λιασίδη κ.τ.λ. Παρεμπιπτόντως αναφέρουμε και την κυπριακή οικογένεια Λιασίδη που είχε διαπρέψει στη Βενετία και τα ίχνη της υφίστανται ακόμη στην πόλη με τους ανοικτούς ορίζοντες. Ένα τέτοιο κατάλοιπο είναι το μέγαρο Λιασίδη (palazzo Liasidi), δίπλα στον Άγιο Γεώργιο των Ελλήνων και στο Ελληνικό Ινστιτούτο Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών, το οποίο λειτουργεί πλέον ως ένα πολυτελές ξενοδοχείο. Ο Αντώνιος Λιασίδης είχε διατελέσει το 1829 επίτροπος του ναού του Αγίου Γεωργίου των Ελλήνων. Δεν αποκλείεται ο Λιασής Σκίρος να είναι συγγενής με τον Κύπριο Βαρθολομαίο Scirus, ο οποίος το 1549 απαντά ως φοιτητής στο Πανεπιστήμιο της Πάδοβας.
Η κυπριακή οικογένεια Στρατουρά, όπως και η οικογένεια Σκίρου, μας αποκαλύπτονται για πρώτη φορά σε έγγραφο του 1581, το οποίο θα σχολιάσουμε στη συνέχεια. Προφανώς το επίθετο Στρατουράς προέρχεται από την κυπριακή λέξη στρατούρι, δηλαδή το σαμάρι (σάγμα), το εξάρτημα που τοποθετείται στη ράχη των υποζυγίων και χρησιμεύει ως κάθισμα για τον αναβάτη ή για τη στερέωση του φορτίου. Στρατουράς, στην κυπριακή διάλεκτο, ήταν ο κατασκευαστής σαμαριών, επάγγελμα βέβαια που πλέον εξέλιπε. Η ασθένεια μιας Κύπριας, που διέμενε στη Βενετία και ο φόβος ότι θα αποχαιρετούσε τον παρόντα κόσμο, υπήρξε η αφορμή της πρόσκλησης ενός Βενετού νοτάριου στην κατοικία της για να συντάξει ένα έγγραφο δωρεάς.
Η Κύπρια Bennasciuta
Η Κύπρια Bennasciuta, θυγατέρα του άρχοντα Λιασή Σκίρου (Liasin Sciro) και της αείμνηστης Λουΐζας Πέτρου Στρατουρά προσκάλεσε στην κατοικία της, στη Βενετία, στις 20 Νοεμβρίου 1581, ένα Βενετό νοτάριο για να συντάξει ένα έγγραφο δωρεάς. Η Bennasciuta για μεγάλο χρονικό διάστημα υπέφερε από μια ασθένεια που την είχε καθηλώσει στο κρεβάτι και είχε αντιληφθεί ότι δεν θα μπορούσε να θεραπευτεί. Επειδή παράλληλα έβλεπε πόση ενόχληση, έξοδα και θλίψη προκαλούσε στον ίδιο τον πατέρα της Λιασή Σκίρο, ο οποίος τη φρόντιζε, γιατί η μητέρα της ήδη είχε φύγει από τη ζωή, θέλησε να συντάξει την εν λόγω δωρεά. Στην παρουσία του Βενετού νοτάριου και άλλων μαρτύρων θέλησε να κάνει δωρεά (donation) της περιουσίας της, κινητής και ακίνητης, στον πατέρα της για να τη διαχειρίζεται. Η Bennasciuta φαίνεται ότι είχε κληρονομήσει όχι μόνο την περιουσία της μακαριστής μητέρας της Λουΐζας Στρατουρά αλλά και της αείμνηστης θείας (amida) της, Χαριτωμένης (Grazzusa), χήρας του Θωμά Νεγρεπόντη. Ας σημειωθεί ότι ο σύζυγος της θείας της, Θωμάς Νεγρεπόντης, ήταν γνωστό μέλος της Ελληνικής Αδελφότητας της Βενετίας. Παρών στη σύνταξη του εγγράφου της δωρεάς ήταν και ο αδελφός της Bennasciuta, Μιχαήλ Σκίρος.
Η Bennasciuta άφηνε ως κληρονόμο και διαχειριστή της περιουσίας της τον πατέρα της Λιασή Σκίρο και όριζε να διαχειρίζεται τα περιουσιακά της στοιχεία όπως επιθυμεί αυτός ο ίδιος, όπως χρήματα και άλλη οποιαδήποτε ακίνητη περιουσία είχε. Επίσης, διατύπωνε σαφώς ότι κανένας δεν είχε δικαίωμα να ανακαλέσει ή να στραφεί εναντίον αυτής της δωρεάς με άλλες διεκδικήσεις.
Οικογένειες Φλώριου και Ζεμπετού
Ο Σίμος Φλώριος, δεύτερος σύζυγος της δυναμικής Κύπριας Μαργαρίτας Μούξια, ως κάτοικος και αυτός στη Βενετία σχετίζεται με την οικογένεια του Λιασή Σκίρου και ιδού πώς. Ο Φλώριος όφειλε στον Θωμά Νεγρεπόντη, σύζυγο της θείας της Bennasciutta Σκίρου, 87 δουκάτα και 18 grossi και επειδή δεν βρίσκονταν στη Βενετία άλλοι πιο στενοί συγγενείς του Θωμά Νεγρεπόντη, το οφειλόμενο ποσό έπρεπε ο χρεώστης να το δώσει στα ανίψια της συζύγου του, γιατί και αυτός, σύμφωνα με τους νόμους, τους όφειλε από την προίκα της θείας τους. Ακόμη σε άλλο έγγραφο της ίδιας εποχής μαρτυρείται ότι ο Λιασής Σκίρος είχε σχέσεις και με την κυπριακή οικογένεια Ζεμπετού, αφού ήταν εκπρόσωπος του Πέτρου Ζεμπετού του μακαριστού Μιχαήλ.
Οικογένεια Μαρτίνη
Είχαμε και άλλοτε γράψει για την οικογένεια Μαρτίνη της Κύπρου, η οποία αναφέρεται ήδη από τη Φραγκοκρατία ως οικογένεια εμπόρων, που έκαναν εξαγωγή κυρίως ζάχαρης στη Βενετία. Σε μια άλλη πηγή είχαμε συναντήσει μια Έλενα Μαρτίνη που είχε αιχμαλωτιστεί στη Λευκωσία το 1570 και αργότερα το 1580 ελευθερώθηκε. Η Έλενα ήταν χήρα του Φραγκίσκου Μαρτίνη και όπως σημείωνε στο αίτημά της καταγόταν από ευγενή οικογένεια. Ένας Φραγκίσκος Μαρτίνη κατά τα τέλη του 15ου αιώνα υπηρετούσε ως υπάλληλος (bastoniero) επί βασιλείας Αικατερίνης Κορνάρο.
Το 1580, δηλαδή το ίδιο έτος που είχε αφιχθεί στη Βενετία η Έλενα Μαρτίνη, είχε φθάσει από την Κύπρο στη Βενετία και ένα άλλο μέλος της ίδιας οικογένειας. Επρόκειτο για την Αγγελική, χήρα του Φραγκίσκου Μαρτίνη. Δεν αποκλείεται οι σύζυγοι των δύο γυναικών να ήταν ξαδέλφια και να είχαν το ίδιο όνομα Φραγκίσκος. Η Αγγελική Μαρτίνη, όπως και τόσες άλλες Κύπριες, είχε αιχμαλωτιστεί από τους Οθωμανούς όταν κυρίευσαν τη Λευκωσία και όταν απέκτησε την ελευθερία της κατέφυγε στη Βενετία, για να γλυτώσει από την οθωμανική τυραννία. Γι’ αυτούς ακριβώς τους λόγους χρειαζόταν τη στήριξη της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας, αφού ως γνωστόν είχε ενισχύσει και στηρίξει τους πρόσφυγες Κύπριους, που είχαν καταφύγει στη Βενετία μετά την κατάκτηση της Κύπρου. Η βοήθεια όμως προσφερόταν όταν οι πρόσφυγες προσκόμιζαν πιστοποιημένα έγγραφα με ένορκες δηλώσεις Κυπρίων μαρτύρων ότι όλα όσα ανέφεραν ήταν αληθή.
Η Αγγελική Μαρτίνη έφθασε στη Βενετία με τη νάβα Gratarola, με ιδιοκτήτη κάποιον Barbaro και έσπευσε σ’ ένα βενετό νοτάριο προσκαλώντας και άλλους συμπατριώτες της για να πιστοποιήσουν τα γραφόμενά της. Εκτός από τον πλοίαρχο που την είχε μεταφέρει παρουσιάστηκαν επίσης ως μάρτυρες οι Κύπριοι Ιωάννης Βαπτιστής Tenturi του αείμνηστου Λούτσιου, ο άρχοντας Calseranus Suares του αοίδιμου Ιάσονος, ο Λούκας Lase του μακαριστού Ιωάννη (Canna), μετά από πρόσκληση της ιδίας. Η Μαρτίνη παρακάλεσε τον νοτάριο όπως συντάξει το εν λόγω πιστοποιητικό με το οποίο βεβαιώνονταν τα ακόλουθα, όπως με ένορκη δήλωση είχαν πιστοποιήσει οι πιο πάνω μάρτυρες.
Σύζυγος του rais Λευκωσίας
Η Αγγελική Μαρτίνη ήταν χήρα του Φραγκίσκου Μαρτίνη και όπως ανέφεραν οι μάρτυρες έφθασε στη Βενετία με τη νάβα ενός Barbaro. Επίσης, δήλωσαν ότι ο αείμνηστος σύζυγος της Αγγελικής, ο Φραγκίσκος Μαρτίνη, ήταν rais, δηλαδή δικαστής των Συριάνων που κατοικούσαν στη Λευκωσία της Κύπρου. Επίσης, οι μάρτυρες αναφέρθηκαν στην καλή οικονομική κατάσταση της Αγγελικής Μαρτίνη, πριν την οθωμανική κατάκτηση της Λευκωσίας. Είχε κατοικίες, περιβόλια και άλλη σημαντική περιουσία με την οποία ζούσε μια έντιμη και άνετη ζωή. Η κατάκτηση της πατρίδας της την οδήγησε όμως στην αιχμαλωσία, και στην απώλεια της περιουσίας της. Τη χήρα του rais Φραγκίσκου Μαρτίνη γνώριζαν πολύ καλά οι πιο πάνω μάρτυρες γιατί τύγχαναν συμπατριώτες (compatrioti) της.
Δύο επιπλέον κυπριακές οικογένειες, αυτή του Λιασή Σκίρου και η οικογένεια Πέτρου Στρατουρά της συζύγου του, προστίθενται στον κατάλογο των κυπριακών οικογενειών, που είχαν εγκατασταθεί στη Βενετία μετά ή και πριν την οθωμανική κατάκτηση της Κύπρου. Επίσης, αντλήσαμε επιπρόσθετα στοιχεία από τις παραπάνω πηγές για τις κυπριακές οικογένειες Μαρτίνη, Ζεμπετού, Φλώριου και Νεγρεπόντη, και, είναι βέβαιο ότι η αρχειακή έρευνα θα εμπλουτίσει ακόμη τη δέλτο της ιστορίας του κυπριακού ελληνισμού στη Βενετία…
http://www.parathyro.com/
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου