Λημέρια Σπηλιών, Κυριακή 11 Δεκεμβρίου 1955

Το αναστηλωμένο υπόγειο κρησφύγετο του Αρχηγού της ΕΟΚΑ Γρίβα Διγενή, στα λημέρια των Σπηλιών-Κουρδάλων. Εδώ μέσα – στη στενοκοπιά και την υγρασία – διέμενε τους  τέσσερις τελευταίους μήνες του 1955 ο Αρχηγός. Έγραφε διαταγές, διεκπεραίωνε αλληλογραφία, ετοίμαζε προκηρύξεις, είχε συναντήσεις με συνεργάτες του. Ενώ έξω έβρεχε και χιόνιζε, αυτός στριμωγμένος και σκυφτός έγραφε στα γόνατά του, με φως ένα φανάρι του πετρελαίου. Με την είσοδο πάντα καλυμμένη τα βράδια με χοντρό ρούχο, για να μην φαίνεται απέξω το φως…

Πώς ο Αυξεντίου, με πανέξυπνη ενέργεια, έσωσε τον αγώνα

ΕΝΑ από τα σημαντικότερα γεγονότα που διαδραματίστηκαν κατά την τετράχρονη εποποιία του 1955-59, ήταν η ιστορική «Μάχη των Σπηλιών». Η παρουσία του Αρχηγού της ΕΟΚΑ Γρίβα Διγενή στην περιοχή που, σύμφωνα με τους Άγγλους ήταν «η καρδιά της ΕΟΚΑ», οι συνθήκες υπό τις οποίες διεξήχθη η μάχη και η ασφαλής διαφυγή όλων των ανταρτών που ήσαν εκεί, σε συνάρτηση προς τις απώλειες και το ρεζίλεμα των Άγγλων, υπήρξαν καθοριστικά ατού για τη μετέπειτα πορεία του αγώνα.

Δυο ήσαν τα κύρια συμπεράσματα από τη μάχη αυτή:

Πρώτον, ότι  η ΕΟΚΑ ήξερε να μάχεται κάτω από άκρως δυσμενείς συνθήκες και να νικά, και

Δεύτερον, ότι οι Άγγλοι, παρά τα σύγχρονα μέσα και την αριθμητική τους υπεροχή, αποδείχτηκαν ανίκανοι να μετουσιώσουν σε πράξη το όνειρο του Κυβερνήτη τους Χάρντιγκ για διάλυση της ΕΟΚΑ στον μικρότερο δυνατό χρόνο, όπως αυτός με κομπορρημοσύνη διακήρυττε.

Δόθηκε η ευκαιρία στους αποικιοκράτες να εξοντώσουν τον Αρχηγό του αγώνα και να οδηγήσουν το ένοπλο κίνημα στη διάλυση και τον αφανισμό και δεν το μπόρεσαν, ακριβώς γιατί έδειξαν προχειρότητα και ατολμία. Αντίθετα, από πλευράς ΕΟΚΑ επιδείχτηκε ψυχραιμία, ορθή σκέψη, τόλμη και θάρρος, αλλά και αριστουργηματική αντιμετώπιση μιας πολύ δύσκολης κατάστασης, όπως εκείνη που είχε δημιουργηθεί τη μοιραία εκείνη για τους Άγγλους Κυριακή. Περί τούτου, διαυγής και τεκμηριωμένη απόλυτα με βάση τα δεδομένα, η εκτίμηση και οι χειρισμοί του Αρχηγού, όπως την αναφέρει στα «Απομνημονεύματά» του:

«Με την βοήθειαν του Θεού, χάρις εις την ψυχραιμίαν μας, την αντοχήν, τους

κόπους και την πανουργίαν μας, αλλά χάρις επίσης εις την ανικανότητα του αντιπάλου μας, εσώθημεν καταγαγόντες μεγάλην νίκην και επενεγκόντες βαρυτάτην ήτταν εις τον αντίπαλον.»

Η άφιξη του Γρηγόρη Αυξεντίου στα λημέρια

Ας δούμε όμως χρονολογικά τα γεγονότα της μάχης των Σπηλιών, όπως τα έζησε ο αντάρτης Λάμπρος Καυκαλίδης, ένας από τους στενούς συνεργάτες και συντρόφους του Διγενή,:

Λίγες μέρες πριν από τη Μάχη – στις 29 Νοεμβρίου 1955 – είχε φτάσει στα λημέρια των Σπηλιών ο Γρηγόρης Αυξεντίου, ο οποίος είχε κληθεί από τον Αρχηγό για ν’ αναλάβει καθήκοντα τομεάρχη στην Πιτσιλιά. Ο Αυξεντίου, με τους συντρόφους του, είχε φύγει καταδιωκόμενος από τον Πενταδάκτυλο, μετά την προδοσία του Πέτρου Χατζημιτσή και την απηνή καταδίωξή τους από χιλιάδες Άγγλους στρατιώτες.

Η συνάντηση Διγενή-Αυξεντίου ήταν συγκινητική. Ο Αρχηγός της ΕΟΚΑ υποδέχτηκε στο κρησφύγετό του τον Αυξεντίου, σηκώθηκε και τον φίλησε, λέγοντάς του πατρικά: «Έλα, κι εδώ πάνω έχουμε πολλές δουλειές να κάνουμε.»

Οι επόμενες μέρες μέχρι τη Μάχη, χρησιμοποιήθηκαν στην εκπαίδευση των ανταρτών, αλλά και σε επιχειρήσεις κατά των Άγγλων. Το βράδυ του Σαββάτου, 10 Δεκεμβρίου 1955, είχε ανέβει στα λημέρια ο Κυριάκος Μάτσης, ο οποίος ενημέρωσε τον Αρχηγό για διάφορα θέματα της Οργάνωσης. Τον πληροφόρησε επίσης, ότι είχε φέρει στα Σπήλια και οδοντογιατρό για θεραπεία των δοντιών του, όπως και εκείνων του Αυξεντίου. Επρόκειτο για τον οδοντοτεχνίτη Στέλιο Κυριακίδη, ο οποίος πήγε από τη Λευκωσία με ενέργειες του φλογερού ρασοφόρου Παπασταύρου Παπαγαθαγγέλου. Ο Διγενής είχε από καιρό σοβαρό πρόβλημα με τα δόντια του, η κατάστασή τους, μάλιστα, επιδεινώθηκε τις μέρες εκείνες, με αποτέλεσμα να υποφέρει από δυνατούς πόνους και να ταλαιπωρείται αφάνταστα. Επιτέλους, όμως, έφτασε ο γιατρός και το μαρτύριό του θα τερματιζόταν. Τελικά όμως, όπως θα δούμε, αυτό δεν έγινε.

Τη νύχτα εκείνη, είχε κατεβεί στα Σπήλια με άδεια του Αρχηγού ο τομεάρχης Ρένος Κυριακίδης, μαζί με τους Χαράλαμπο Μπαταριά και Κυριάκο Κόκκινο, για σκοπούς της ΕΟΚΑ. Θα ακολουθούσε και ο Διγενής για να συναντήσει το γιατρό αλλά, λόγω κρυολογήματος, ανάβαλε την κάθοδό του για την επομένη. Άδεια πήρε επίσης το Σαββατοκύριακο εκείνο και ο αντάρτης Χαράλαμπος Ζαβλής, για να πάει στο χωριό του Σαράντι, με σκοπό να δει την οικογένειά του. Ο Διγενής του είχε επιτρέψει να πάρει μαζί του και το τυφέκιό του – το γνωστό «μαρτίνι» Λι Έλφιλντ 303 – για να κτυπήσει αγγλικό στρατιωτικό ελικόπτερο, το οποίο περνούσε συχνά από την κορυφογραμμή δυτικά του Σαράντι, γνωστήν ως «Μούττην του Σαράντι».

Το πρωί ησυχία, το μεσημέρι αναπουμπούλα

Με αυτά τα δεδομένα λοιπόν, ξημέρωσε η Κυριακή 11 Δεκεμβρίου 1955. Ο καιρός κατά διαστήματα ηλιόλουστος, αλλά με κρύο, αφού υπήρχαν στοιβαγμένα χιόνια στις γύρω βουνοκορφές και χαράδρες. Στην περιοχή των λημεριών η ησυχία απόλυτη, χωρίς τίποτε να προμηνύει αυτό που θα επακολουθούσε. Τη μέρα εκείνη υπήρχε και κυνηγετική εξόρμηση, γεγονός που εκμεταλλεύτηκαν Καυκαλίδης και Αυξεντίου, που ζήτησαν και πήραν από τον Αρχηγό άδεια, για να βγουν και οι ίδιοι για κυνήγι. Προχώρησαν προς την περιοχή των Κανναβιών, αναζητώντας μεν θήραμα, αλλά, κυρίως, για να κάνουν αναγνώριση της περιοχής. Κρατούσαν τα δυο κυνηγετικά που είχαν πάρει κατά την ανατίναξη του υποσταθμού της Ηλεκτρικής στον Καρβουνά, λίγες μέρες πριν.

Από πλευράς του, ο αντάρτης Χαρίλαος Ξενοφώντος, απόστρατος του βρετανικού στρατού κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, είχε πάει στο ένα από τα τρία κρησφύγετα των λημεριών, για να διδάξει το οπλοπολυβόλο «Μπρεν», όπως και άλλα όπλα. στους εκεί αντάρτες.

Λάμπρος και Αυξεντίου περιπλανήθηκαν αρκετή ώρα στο βουνό και γύρω στο μεσημέρι επέστρεψαν στα λημέρια, χωρίς βέβαια θήραμα στο σακίδιό τους. Εκείνο που έμεινε από την έξοδό τους, ήταν η ικανοποίηση του περιπάτου, που τους ανανέωσε και τους αναζωογόνησε. Στα λημέρια, όμως, τους ανέμεναν εντελώς διαφορετικές εξελίξεις. Βρήκαν τους αντάρτες σ’ επιφυλακή και έτοιμους να πάρουν τις θέσεις, που τους είχε καθορίσει ο Αρχηγός για την περίπτωση ανάγκης.

Ο Διγενής ενημέρωσε τους Αυξεντίου και Καυκαλίδη, ότι ο φρουρός του κρησφυγέτου, που βρισκόταν ΒΑ΄ των Σπηλιών, Κυριάκος Κόκκινος, είδε το πρωί δυο στρατιωτικά αυτοκίνητα μέσα στα Σπήλια, άλλες λεπτομέρειες όμως δεν υπήρχαν, γιατί το χωριό άρχισε αμέσως μετά να καλύπτεται από πυκνή ομίχλη. Λίγο αργότερα, ο Διγενής πήρε την πληροφορία ότι, σε κάποια στιγμή αραίωσης της ομίχλης, θεάθηκαν δυο στρατιωτικά αυτοκίνητα να φεύγουν από τα Σπήλια. Έκρινε ότι μάλλον επρόκειτο για τ’ αυτοκίνητα που είδαν το πρωί, παρόλον τούτο όμως, διέταξε αυστηρή παρακολούθηση.

«Κοτσιηνοσκούφηδες» καθ’ οδόν προς τα λημέρια!

Γύρω στις δυο το απόγευμα, ο Αρχηγός πήρε ακόμη πιο σοβαρή και ανησυχητική πληροφορία, ότι ανιχνευτικός σκύλος περιφερόταν κοντά στις θέσεις των ανταρτών. Έκρινε ότι Άγγλοι στρατιώτες προχωρούσαν προς τα λημέρια υπό την κάλυψη της ομίχλης, η οποία, με την πάροδο της ώρας ολοένα και πύκνωνε, σε σημείο που κάποιος να μην μπορεί να διακρίνει οτιδήποτε σε διάστημα περισσότερο των λίγων μέτρων. Η πληροφορία ανησύχησε περισσότερο τον Διγενή, γι’ αυτό και αμέσως έστειλε τον Αυξεντίου στο παρατηρητήριο που βρισκόταν σε περίοπτο σημείο ΒΑ΄ των Σπηλιών, κοντά στο οποίο είχε θεαθεί ο σκύλος. Ο Αυξεντίου επέστρεψε σε λίγο και πληροφόρησε τον Αρχηγό ότι, παρά την ομίχλη, διαπίστωσε ύποπτες κινήσεις από την πλευρά των Σπηλιών. Η πληροφορία αυτή έπεισε πέρα για πέρα τον Διγενή, ότι οι Άγγλοι στρατιώτες ανέβαιναν ήδη προς τα λημέρια. Αυτό άλλωστε, το είχε διαπιστώσει και ο αντάρτης Στρατής Γεωργίου, από τον Άγιο Κωνσταντίνο Λεμεσού, ο οποίος ήταν φρουρός σε προχωρημένη θέση, οπότε και έσπευσε λαχανιασμένος και ανήσυχος να πει στον Αρχηγό ότι «έρκουνται κοτσιηνοσκούφιες που το μονοπάτιν της Στραορουθκιάς!»

Κοντά στον Διγενή την ώρα εκείνη βρισκόταν και ο αντάρτης Χαράλαμπος Μπαταριάς, ο οποίος μόλις είχε επιστρέψει από το κρησφύγετο-μαγειρείο των λημεριών, στο οποίο υπεύθυνος ήταν ο Καυκαλίδης, για να πάρει πετρέλαιο για το πύραυνο, προκειμένου να ετοιμαστεί το νυχτερινό φαγητό. Όσο για τον Λάμπρο, ετοίμαζε φασόλια για το μεσημεριανό και χρησιμοποιούσε μάλιστα για νερό, χιόνι, για οικονομία του νερού.

Ο Αυξεντίου, σε καθοριστικό και επικίνδυνο ρόλο

Υπό το φως των νέων δεδομένων, ο Αρχηγός διέταξε για δεύτερη φορά τον Αυξεντίου να επισκοπήσει την περιοχή προς την κατεύθυνση των Σπηλιών. Ο Αυξεντίου έτρεξε πράγματι να εκτελέσει αμέσως τη διαταγή, παίρνοντας μαζί του τη φορά αυτή και τους Μπαταριά, Αλέξαντρο Νικολάου και Κυριάκο Κόκκινο. Σύμφωνα με την εντολή του Αρχηγού, σε περίπτωση που έβλεπαν στρατιώτες να πλησιάζουν τότε θα έπρεπε να τους κτυπήσουν. Κι αυτό, για ν’ ακούσει ο Διγενής, αμέσως μετά δε, και οι τέσσερις να επιστρέψουν προς το μέρος του. Ταυτόχρονα, ο Διγενής με τους άλλους αντάρτες πήραν θέσεις και στις δυο πλευρές της κορυφογραμμής, με πρόθεση να διαπιστώσει ο Αρχηγός αν οι Άγγλοι προχωρούσαν προς τις θέσεις τους και από άλλες πλευρές και τους είχαν ήδη περικυκλώσει . Σκοπός του ήταν όπως, σε περίπτωση που δεν ήσαν περικυκλωμένοι, τότε θ’ αποφάσιζε από πού θα διέφευγαν.

Μετά από επισταμένη και ενδελεχή παρατήρηση από τον ίδιο, αλλά και από τους αντάρτες, ο Αρχηγός της ΕΟΚΑ διαπίστωσε με ικανοποίηση, ότι Άγγλοι δεν είχαν πλησιάσει στον τόπο που βρίσκονταν και ότι το πεδίο ήταν ελεύθερο για διαφυγή τους, βόρεια προς Καπουρά ή δυτικά προς Κακοπετριά. Προέκρινε τη δεύτερη διαδρομή, αφού θα περνούσαν από ορεινή περιοχή, αλλά και γιατί στην Κακοπετριά υπήρχε αντάρτικη ομάδα, η οποία και θα τους βοηθούσε. Στην περιοχή αυτή, επίσης, υπήρχαν και αρκετά κρησφύγετα, στα οποία μπορούσαν να κρυφτούν.

Την ώρα εκείνη, και ενώ ο Διγενής και οι άντρες του περνούσαν στιγμές αγωνίας, ο Καυκαλίδης, που ήταν σε σημείο της κορυφογραμμής, έσπευσε να τον πληροφορήσει ότι στο αντικρινό βουνό, προς την πλευρά των Κανναβιών, ανηφόριζαν στρατιώτες. «Θείε», του φώναξε, «έρκουνται Εγγλέζοι, επερικυκλώσαν μας!..»

Ο Αρχηγός διέταξε τότε πλήρη ακινησία, με πρόθεση ν’ αφήσουν τους Άγγλους να προχωρήσουν και να τους κτυπήσουν από πίσω και αμέσως μετά ν’ απομακρυνθούν, αφού πρώτα ειδοποιηθεί και ο Αυξεντίου για να έρθει προς το μέρος τους.

Με αυτά τα δεδομένα, κι ενώ το ρολόι πλησίαζε τρεις το απόγευμα, ακούστηκαν πυροβολισμοί από την πλευρά του Αυξεντίου, γεγονός που σήμαινε ότι πλησίαζαν σ’ αυτόν και τους συντρόφους του Μπαταριά, Κόκκινο και Νικολάου Άγγλοι στρατιώτες, γι’ αυτό και αναγκάστηκαν να πυροβολήσουν. Αυτό πράγματι συνέβη, οπότε ο Αυξεντίου κάλεσε τους τρεις να τρέξουν προς τον Αρχηγό. Υπάκουσαν, όταν δε έφτασαν εκεί, ο Διγενής έδωσε το σύνθημα της αποχώρησης όλων, με μεγάλη προσοχή. Κατεύθυνση πορείας δυτικά, προς Κακοπετριά. Η αποχώρησή τους, ήταν φυσικό να δημιουργήσει ένα κενό στο χώρο που βρίσκονταν πάνω στην κορυφογραμμή, προς το οποίο προχωρούσαν ήδη τμήματα στρατιωτών, τόσο από τη ΝΔ΄ πλευρά των Σπηλιών, όσο και από τη ΒΔ΄ των Κανναβιών-Αγίας Ειρήνης. Λόγω της πυκνότατης ομίχλης, βέβαια, το ένα τμήμα δεν έβλεπε το άλλο.

Οι Άγγλοι αλληλοπυροβολούνται και σκοτώνονται…

Σε λίγο, κι ενώ ο Διγενής και οι αντάρτες απομακρύνονταν προς τα κάτω, ακούστηκαν και νέες ριπές από την πλευρά του Αυξεντίου. Ήταν τότε ακριβώς, που άρχισε να γράφεται ένα πολύ οδυνηρό και καταστροφικό σενάριο για τους Άγγλους. Συγκεκριμένα, οι έξυπνες ριπές του Αυξεντίου και προς τις δυο πλευρές, έκαναν τους Άγγλους να θεωρήσουν ότι απέναντί τους υπήρχαν και έβαλλαν εναντίον τους αντάρτες και όχι ομοεθνείς τους, όπως ήταν η πραγματικότητα. Τότε, και ωσάν να ήσαν προσυνεννοημένοι, άρχισαν να βάλλουν ταυτόχρονα οι μεν εναντίον των δε με καταιγιστικά πυρά με όλα τα όπλα που διέθεταν. Το κόλπο Αυξεντίου να τους δώσει λανθασμένη εκτίμηση πέτυχε πλήρως, γι’ αυτό και τα δυο τμήματα των Άγγλων επιδόθηκαν, με όση ορμή και μίσος κατά των ανταρτών διέθεταν, σε μεταξύ τους αλληλοσκοτωμό!  Ο ίδιος ο Αυξεντίου, μετά που έριξε τις ριπές προς τις δυο πλευρές, έσπευσε να κυλήσει με «βαρελάκι» προς τα κάτω, προς την πλευρά των Κανναβιών, χωρίς να γίνει αντιληπτός από τους Άγγλους.

Το τι επικράτησε την ώρα εκείνη στην περιοχή, είναι αδύνατο να περιγραφεί με την πένα. Μέσα σ’ ένα πανδαιμόνιο άνευ προηγουμένου. Η μεταξύ των δυο αγγλικών τμημάτων απόσταση ήταν μικρή, τα πυρά πολλά και ακατάπαυστα, τα δε θύματα δεκάδες…Νεκροί και τραυματίες πότισαν με το αίμα τους την πευκόφυτη εκείνη περιοχή, την ώρα που οι σφαίρες έπεφταν βροχηδόν.

Πέρασαν αρκετά λεπτά αλληλοσφαγής μέχρι να διαπιστώσει με απόγνωση  Άγγλος αξιωματικός τη σκληρή πραγματικότητα, οπότε, με δυνατές φωνές, έδωσε το σύνθημα κατάπαυσης των πυρών. Οι οιμωγές των τραυματιών αντηχούσαν στην περιοχή προκαλώντας ταραχή σε όσους τους άκουαν, την ώρα ακριβώς που άρχιζε και η μεγάλη προσπάθεια μεταφοράς τους στα νοσοκομεία. Πολύ δύσκολη η επιχείρηση αυτή, αφού δρόμοι καθόλου δεν υπήρχαν, ενώ οι πιο κοντινές αποστάσεις προς κατοικημένες περιοχές, που ήσαν τα Σπήλια-Κούρδαλι και η Αγία Ειρήνη-Καννάβια, αριθμούσαν κάποια χιλιόμετρα όχι και τόσο βατής ορεινής περιοχής. Για τη μεταφορά των τραυματιών είχαν κληθεί ελικόπτερα, τα οποία όμως αντιμετώπισαν πολλές δυσκολίες για να περιμαζέψουν νεκρούς και τραυματίες, λόγω ακριβώς του ορεινού της περιοχής. Ώρες αγωνίας και απόγνωσης είχαν επικρατήσει το δειλινό εκείνο για τους Άγγλους, με τους παριστάμενους αξιωματικούς και άντρες των ειδικών δυνάμεων και αλεξιπτωτιστών, να κραυγάζουν και να χειρονομούν νευρικά. Ήταν κάτι που κανένας Άγγλος δεν φανταζόταν ότι θα γινόταν, με τόσες μεγάλες μάλιστα απώλειες μεταξύ φίλιων τμημάτων. Αρκεί να τονιστεί, πως ακόμα και ο επί κεφαλής της επιχείρησης Άγγλος αξιωματικός, σκοτώθηκε. Μια σφαίρα μπήκε από το δεξί του μάτι και βγήκε από τον αριστερό του κρόταφο!..

Διαφυγή σωτηρίας για Διγενή και αντάρτες

Ο Διγενής και οι άλλοι αντάρτες, κατεβαίνοντας προς τη χαράδρα κατευθυνόμενοι δυτικά, χώρισαν κάποια στιγμή. Ο Αρχηγός έκρινε ότι η απομάκρυνση από την περιοχή επιτυγχανόταν καλύτερα όχι με την κίνηση όλων μαζί, αλλά κατατετμημένων σε μικρότερες ομάδες. Έτσι, κάποια στιγμή  ο Διγενής συνέχισε την πορεία του μόνο με τους Λάμπρο Καυκαλίδη, Χαρίλαο Ξενοφώντος και Ευαγόρα Παπαχριστοφόρου.  Χωρίς τροφή, μέσα σε βροχή και τσουχτερό κρύο και με δείκτη πορείας τον πολικό αστέρα. Μετά από φοβερές ταλαιπωρίες και κινδύνους, ξάγρυπνοι και παγωμένοι από το κρύο, έφτασαν στην Κακοπετριά μόλις το βράδυ της επομένης υπό ραγδαία βροχή. Οι υπόλοιποι αντάρτες κατευθύνθηκαν μέσω Σολιάς προς Μαραθάσα, για να καταλήξουν, μετά από μέρες, στο Φοινί.

Διγενής και λοιποί σώθηκαν χωρίς να πάθει κανένας το παραμικρό, χάρη στη γενναιότητα, το θάρρος, τη ψυχραιμία, τη μαχητικότητα και την ευστροφία του αθάνατου ήρωα Γρηγόρη Αυξεντίου. Κράτησε μόνος του όλο το βάρος της αντιμετώπισης των δεκάδων Άγγλων οι οποίοι, από δυο κατευθύνσεις, πολιόρκησαν τα λημέρια των Σπηλιών και απειλούσαν τη ζωή και την ύπαρξη και αυτού του ίδιου του Αρχηγού του απελευθερωτικού αγώνα. Αν επετύγχαναν να τον ξεκάμουν, να τον εξοντώσουν, αφού περίπτωση να συλληφθεί ζωντανός καμιά δεν υπήρχε, μαζί του θα πέθαινε την ίδια στιγμή και η μεγάλη ένοπλη προσπάθεια του κυπριακού Ελληνισμού. Αυτό και μόνο το γεγονός, δείχνει πόση μεγάλη αξία έχει για την Ιστορία η «Μάχη των Σπηλιών» και πόσο τυχεροί και περήφανοι είναι όσοι αγωνιστές βρέθηκαν στις 11 Δεκεμβρίου 1955 στα λημέρια της περιοχής αυτής. Η αγωνιστικότητά τους, ιδιαίτερα εκείνη του Διγενή και του Αυξεντίου, ας αποτελέσει παράδειγμα για όσα σήμερα τεκταίνονται και απειλούν την ύπαρξή μας στον τόπο που γεννηθήκαμε, τον οποίο δόξασαν γενεές γενεών κρατώντας τον πάντα ελληνικό.

Το χρέος μας ως Ελλήνων Κυπρίων είναι βαρύ και πρέπει να το επωμισθούμε, όσο ασήκωτο κι αν είναι. Άλλος τρόπος σωτηρίας μας δεν υπάρχει, εκτός από τον αγώνα. Από μας περιμένουν οι ήρωες και μάρτυρες της ποτισμένης με αίμα και απαστράπτουσας από πολιτισμό μικρής κυπριακής επικράτειας, να φανούμε «πολλώ κάρρονες» εκείνων και να ορθώσουμε το ανάστημά μας σε πάντα εχθρόν και πολέμιον. Το μέλλον μας εξαρτάται από μας και μόνο. Από κανέναν άλλο. Ναι, είμαστε μικροί και ανίσχυροι, η δύναμη όμως του δικαίου συντρίβει εχθρούς και κατακρημνίζει κάστρα. Χρόνος αναμονής και τύρβης περί άλλων, δεν υπάρχει. Ν’ αφήσουμε λοιπόν πρέπει τις έριδες, τους  ενδοιασμούς και την απάθεια που διαχρονικά μας χαρακτηρίζει και να στραφούμε στη συλλογική προσπάθεια σωτηρίας μας. Στον αγώνα της τιμής και της αξιοπρέπειας. Της σωτηρίας και της εξασφάλισης ενός ειρηνικού και ασφαλούς μέλλοντος για μας και για όσους θ’ ακολουθήσουν.

(ΣΗΜ: Στοιχεία για τη «Μάχη των Σπηλιών» λήφθηκαν από το βιβλίο του Νίκου Παπαναστασίου «Λάμπρος Καυκαλίδης, το αγρινό της ΕΟΚΑ», έκδοση 2009).

http://nikospa.wordpress.com/