Του Πέτρου Παπαπολυβίου
Κυκλοφόρησε πρόσφατα, από τις εκδόσεις «Επίκεντρο» της Θεσσαλονίκης, το βιβλίο του Κυριάκου Χατζηκυριακίδη με τίτλο «Η “Φάρμα των Λεπρών” της Κύπρου. Η βρετανική πολιτική υγείας και η τύχη των εγκλείστων (1878-1930)». Πρόκειται για μια σημαντική έκδοση, από έναν Ελλαδίτη ιστορικό, που εξετάζει ένα παραμελημένο θέμα που αφορά την ιστορία της ιατρικής, την ιστορία των νοοτροπιών, την ιστορία «του άλλου», του κοινωνικά στιγματισμένου. Το αρνητικό βάρος της λέπρας, το συνειδητοποιεί κάποιος και μόνον όταν προφέρει τη λέξη σήμερα, δεκαετίες ύστερα από τη σχεδόν εξαφάνισή της, στον δυτικό κόσμο. (Η νόσος δεν έχει εξαλειφθεί και εντοπίζεται κυρίως στην Ινδία, τη Λατινική Αμερική και την Αφρική.)
Αντικείμενο του βιβλίου είναι η «φάρμα των λεπρών» (κατ’ ευφημισμόν «έπαυλη των λεπρών»), το Λεπροκομείο, όπως το ήξεραν οι παλιότεροι Κύπριοι, στα λατομεία της Αγίας Παρασκευής, έξω από τη Λευκωσία. Οι Βρετανοί, το 1878, βρήκαν τους λεπρούς να επαιτούν έξω από την Πύλη Αμμοχώστου και τους περιόρισαν στο κτήμα που είχε δωριθεί παλιότερα από τον Χατζηγεωργάκη Κορνέσιο, για αυτόν τον σκοπό. Οι πρώτες δεκαετίες της Αγγλοκρατίας συνέπεσαν με την εντατικοποίηση των προσπαθειών διεθνώς για την ίαση της νόσου, ενώ η αποικιακή βρετανική αυτοκρατορία επιδείκνυε μεγάλο ενδιαφέρον για το ζήτημα. Στην Κύπρο, στην απογραφή του 1901 καταγράφηκαν 135
ασθενείς. Η εποχή επέβαλλε την αυστηρή τους απομόνωση.
Το καλογραμμένο βιβλίο του Χατζηκυριακίδη παρουσιάζει την «επίσημη» αποικιακή φιλανθρωπία και πρόνοια (εντός συγκεκριμένου προϋπολογισμού), αλλά και την αποκρουστική αδιαφορία της εκκλησιαστικής και πολιτικής ηγεσίας των Ελλήνων (και Τούρκων) Κυπρίων, που απορροφημένοι στον πολιτικό αγώνα, αδιαφορούσαν μέχρι το 1931, για τους ασθενείς. (Οι λεπροί παραπονούνταν ότι κανένας βουλευτής δεν τους είχε επισκεφθεί. Εξάλλου, τους απαγορευόταν να ψηφίσουν…) Παρουσιάζονται δεκάδες τραγικές προσωπικές ιστορίες των ασθενών, καταδικασμένων σε ισόβια απομόνωση, που τους αντιμετώπιζαν οι συμπατριώτες τους με φόβο και αποστροφή. Σκιαγραφούνται οι μαχητές, με σημαντικότερο τον ασθενή Χριστόφορο Σάββα (1895-1968) από την Απαισιά, επίμονο αγωνιστή των δικαιωμάτων των συμπασχόντων του, που από τη δεκαετία του 1910 διεκδίκησαν περισσότερα δικαιώματα, φάρμακα και ανθρώπινη συμπεριφορά απέναντί τους. Εντυπωσιακή λεπτομέρεια: Το 1918 ομάδα ασθενών πραγματοποίησε πορεία προς το Κυβερνείο (!) ζητώντας καλύτερες συνθήκες διαβίωσης και περισσότερα φάρμακα. Από τους αποικιακούς υπαλλήλους, σπουδαία μορφή ήταν ο Σουηδός αρχίατρος Χάϊντεσταμ, γεννημένος στην Αθήνα και σύζυγος Επτανήσιας, που μόχθησε για τους λεπρούς της Κύπρου. Μάλιστα, είχε προτείνει να μεταφερθεί το Λεπροκομείο στις Κλείδες νήσους, απέναντι από τον Απόστολο Ανδρέα, πρόταση που απορρίφθηκε ως ασύμφορη. Έτσι δεν δημιουργήθηκε μια πρώιμη Σπιναλόγκα στα νερά του νησιού μας. Συγκλονιστικές είναι οι φωτογραφίες στο παράρτημα, του Γκλάσνερ, με τα ονοματεπώνυμα και τον τόπο καταγωγής των ασθενών. Ξεχωρίζει η 15χρονη, το 1902, Ορθοδοξία, από το Βουνί. Όπως και οι πληροφορίες για τον «Οίκο των παιδιών λεπρών», υγιέστατων μεν, αλλά υπό περιορισμό…
Η ζωή των τραγικών εγκλείστων στην κυπριακή «Κοιλάδα του Κλαυθμώνος», στιγματισμένων από την ιατρική και τις προκαταλήψεις αιώνων αναδεικνύεται με τη ψυχρή οπτική του ιστορικού. Στον αναγνώστη μένει η πικρή γεύση για τη συμπεριφορά των «υγιών» απέναντι στους ασθενείς. Ένα βιβλίο που αξίζει να διαβάσετε.
Δημοσιεύθηκε στην εφημ. “Ο Φιλελεύθερος” στις 22 Νοεμβρίου 2014
ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ : Δρ. Σπύρου Δημητρίου
Το βιβλίο θα βρείτε :
Το βιβλίο θα βρείτε :
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΕΛΑΣΓΟΣ * Βιβλιοπωλείο Ιωάννου Χρ. Γιαννάκενα
Η ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΤΩΝ ΦΙΛΩΝ
Χαρ. Τρικούπη 14, τ.κ. 106 79 ΑΘΗΝΑ * Τηλ. 210 3628976 - 210 6440 021 και τοτ. 210 3638435
e-mail:acroceramo@hellasbooks.gr
facebook: ΠΕΛΑΣΓΟΣ – ΟΜΑΔΑ ΦΙΛΩΝ ΤΩΝ ΕΚΔΟΣΕΩΝ
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου