«Θεέ μου Θεέ μου σ’ ευχαριστώ που με αξίωσες να ζήσω για να δω γκαμήλες επί τού Τροόδους»
Γράφει ο Τίτος Κολώτας
Μέσα από δημοσιεύματα του «Παρατηρητή» του Πάνου Φασουλιώτη
Λίγες μόνο μέρες μετά την ανακήρυξη της Κύπρου ως ανεξάρτητου κράτους και ο Πάνος Φασουλιώτης, δημοσιογράφος και έκδοτης, περιγράφει στην εφημερίδα του «Παρατηρητής», τον Αύγουστο του 1960, μέσα από αφηγήσεις που μάζεψε από παλιότερους λεμεσιανούς, κάποια γεγονότα από τα πρώτα χρόνια της βρετανικής κατοχής το 1878 και λίγο μετά.
Λίγες μόνο μέρες μετά την ανακήρυξη της Κύπρου ως ανεξάρτητου κράτους και ο Πάνος Φασουλιώτης, δημοσιογράφος και έκδοτης, περιγράφει στην εφημερίδα του «Παρατηρητής», τον Αύγουστο του 1960, μέσα από αφηγήσεις που μάζεψε από παλιότερους λεμεσιανούς, κάποια γεγονότα από τα πρώτα χρόνια της βρετανικής κατοχής το 1878 και λίγο μετά.
Πολύ ενδιαφέροντα τα όσα περιγράφει, που τα ντύνουμε με φωτογραφίες από το αρχείο μας αφού οι αφηγήσεις αυτές δεν συνοδεύονταν από φωτογραφίες.
Θα τα μεταφέρουμε εδώ (σε συνέχειες λόγω μεγάλης σχετικά έκτασης) γιατί όπως λέει και ο Φασουλιώτης σαν εισαγωγή στα άρθρα του, «με τις αφηγήσεις αυτές ευχαριστούνται πολλοί εκ των αναγνωστών μας που έζησαν ή και άκουσαν να τους περιγράφουν την εποχή εις την οποίαν αναφέρουμε. Μα και την σημερινή γενιά πρέπει να ενδιαφέρη, γιατί σ’ αυτές θα μπορέση να κάμη συγκρίσεις μεταξύ του Αποικιακού καθεστώτος και του σημερινού ανεξάρτητου και αντιληφθή το εξευτελιστικό κατάντι του αποίκου.»
 |
| Η οικία Κρίστιαν μετέπειτα Γεωργίου Ρωσσίδη και του γιου του Ζήνωνος με την επιβλητική αριστοκρατική «λαντό» της εποχής (γύρω στο 1910). Κατά πάσα πιθανότητα οι επιβάτες της είναι οι αδελφοί Κρίστιαν. |
Μέρος δεύτερο
«Προηγουμένως, επί Τουρκοκρατίας δεν υπήρχε ζωή επί του Τροόδους, μα ούτε και εις Πλάτραις, αξιόλογος συνοικισμός. Όλη η γύρω τοποθεσία τού πυκνού δάσους χρησίμευε για Βοσκότοπος. Τα κρασοχώρια, Κοιλάνι, Όμοδος, Βάσα, Ποταμιού και
άλλα του αμπελουργικού διαμερίσματος, που κυριαρχούσε σ' αυτά εξαίρετος αγροτικός πολιτισμός, είχαν τες μάντρες με τους βοσκούς των, που κατά καιρούς τες επισκέπτοντο για να παίρνουν τα γαλατερά προϊόντα, χαλούμια,τυριά, τραχανάδες κλπ. |
«ο Φώσκολος,
ο πρώτος εις Κύπρον
αφιχθείς φωτογράφος»
|
Τα μέσα, με γαϊδούρια, μεταφοράς ήτον ανεπαρκή και είχον καταντήσει σοβαρό για τους ενδιαφερομένους πρόβλημα Τότε συνελήφθη και η ιδέα χρησιμοποιήσεως γκαμήλων που μια απ' αυτές, μέ δυο θεώρατα εκατέρωθεν ξυλένια κιβώτια, μπορούσε να μεταφέρη όσα όμαδα μουλαριών και γαϊδουριών. Τότε ήτο που κάποιος εκ Λεμεσού γέρων, γνωστός έμπορος, ο Χατζηορκάτζης, μόλις επείσθη για το γεγονός των γκαμήλων εν εκστάσει, ανεφώνησε:
«Θεέ μου Θεέ μου σ’ ευχαριστώ που με αξίωσες να ζήσω για να δω γκαμήλες επί τού Τροόδους».
Τόσο σπουδαίο εθεωρήθη το γεγονός αυτό. Ο θαυμασμός τού Χατζηορκάτζη, πούταν κοινός εις όλους γενικά τους Κυπρίους, δεν διέφερε από τες εκπλήξεις και τα εκφωνήματα θαυμασμού των σημερινών με τους δορυφόρους και τα εντός ολίγου επανδρωμένα διαστημόπλοια.
Ο στρατός εις Τρόοδος ανέβαινε πεζός. Εκτός τού Αρμοστού και των ανωτάτων κρατικών στελεχών που εστεγάζοντο, ως είπαμεν, όλοι γενικά εις τσαντήρια, σε κανένα άλλον δεν επετρέπετο να διαμένη εις Τρόοδος. Εξαίρεσις εγένετο εις την οικογένειαν Γεωργίου Ρωσσίδη, πατρός τού συμπολίτη μας Διπλωματικού Συμβούλου τού Προέδρου κ. Ζήνωνος Ρωσσίδη και της διευθυντρίας τού εις Λεμεσόν Τμήματος Ευημερίας αξιοτ. Κυρίας Λέλλας Κακογιάννη.
 |
| «το παρέκει σημερινό ακόμη σπίτι τού Διοικητού». |
Ο κ. Ρωσσίδης. διευθυντής τής μεγαλητέρας εμπορικής επιχειρήσεως τής νήσου, είχε εκλεγεί, με την παροχή τού πρώτου κοινοβουλευτικού συντάγματος εις τον τόπο, βουλευτής Λεμεσού Πάφου.
Με το άνοιγμα τού δρόμου Τροόδους κατασκευάσθηκαν στην πιο ψηλή του κορφή, κατάλληλες δεξαμενές προς αποθήκευσι χιονιού και διατήρησιν του κριό την θερινήν περίοδο. Η υψηλή κορυφή εκ ιού γεγονότος αυτού ονομάσθηκε Χιονίστρα. Το όνομα αυτό το διετήρησε ως σήμερα. Στην υψηλότατη κορυφήν ανέρχεται κανείς τώρα ανέτως δι' αυτοκινήτου επί ασφαλτοστρωμένου δρόμου και μπορεί ν' απολαύση από το εκεί κέντρον μιαν δροσερήν ΚΕΑΝ και ΚΕΟ ΒΙΤΑ. Πρόκειται περί δύο παράπλευρων, απεχουσών ολίγα μόνον μέτρα η μια από την άλλη κορυφών. Η μία εξ αυτών ανήκει τώρα με τες περί Βάσεων Συμφωνίες, εις τες εις Κύπρον εδρεύουσες Βρεττανικές Δυνάμεις. Τόν παληόν, κατά των πρώτων μετά την Κατοχήν χρόνων, καιρόν, η Χιονίστρα χρησίμευε και για την προμήθεια χιονιού σε περιπτώσεις επιδημιών τυφοειδούς πυρετού. Κατά συμβουλήν τών ιατρών μετεφέρετο χιόνι με γαϊδούρια εις Λεμεσόν για τες ανάγκες των πασχόντων.
Η σημερινή γενεά με τα ψυγεία και τες άλλες ψυκτικές ευκολίες θα ακούη ασφαλώς κατάπληκτη τες αφηγήσεις για την εποχή εκείνη, που οι πρόγονοι της για ν' απολαύσουν το καλοκαίρι λίγο κρύο νερό φρόντιζαν να το διατηρούν σε στάμνες βαλμένες εις το βραδυνό αγιάζι ή να το κατεβάζουν σε μπουκάλια εντός πηγαδιών.
Άλλες τού πρώτου καιρού της Κατοχής φυσιογνωμίες που μετοίκησον εις Κύπρον και οι περισσότερες παρέμειναν μέχρι τού θανάτου των, ήσαν οι αδελφοί Κρίστιαν, πολιτικοί μηχανικοί και αρχιτέκτονες. Εξ αυτών ο Πέρσυ απέθανε εις βαθύ αλλά θαλερό γήρας πριν λίγα χρόνια. Το παρά τον Δημόσιον Κήπο διώροφο σπίτι τού κ. Ζήνωνος Ρωσσίδη, που χρησίμευε για αρκετά μετά την Κατοχή χρόνια ως κατοικία τού εκάστοτε Δικαστού, ως και το παρέκει σημερινό ακόμη σπίτι τού Διοικητού και άλλα κυβερνητικά κτίρια, ήταν σχέδια των Κρίστιαν.
Ένας άλλος, από τους εις Κύπρον αποδήμους τής εποχής εκείνης εκ Σμύρνης επίσης καταγόμενος, ήτο ο Φώσκολος, ο πρώτος εις Κύπρον αφιχθείς φωτογράφος και που παρέμεινε μέχρι τού θανάτου του εις Λεμεσόν.
Τον ίδιον σχεδόν καιρό κατέφθασαν γιατροί εξ Ελλάδος και άλλοι επιστήμονες.
http://www.foni-lemesos.com/
 |
| Η πρώτη πανοραμική φωτογραφία της Λεμεσού, από τον Φώσκολο, τέλη του 19ου αιώνα. |
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου