Μία συνεχόμενη τραγωδία η υπόθεση των αγνοουμένων

Στους 73 ανέρχονται οι αγνοούμενοι Έλληνες αξιωματικοί και οπλίτες της κυπριακής τραγωδίας, δηλώνει ο Ελληνοκύπριος Εκπρόσωπος στην Επιτροπή για Αγνοούμενα Πρόσωπα, Ν. Νέστορος, ο οποίος θα ενημερώσει τους συγγενείς τους, στην Αθήνα, τις επόμενες ημέρες.
Η τουρκική πλευρά δεν έχει συγκατατεθεί να γίνει εκταφή σε ομαδικό τάφο στα κατεχόμενα, στην περιοχή όπου μέχρι το 1974 βρισκόταν το στρατόπεδο της Ελληνικής Δύναμης Κύπρου (ΕΛΔΥΚ), δηλώνει ο Ελληνοκύπριος εκπρόσωπος στην Επιτροπή για Αγνοούμενα Πρόσωπα (Committee on Missing Persons in Cyprus -CMP). Στην Επιτροπή, η οποία είναι γνωστή και ως Διερευνητική Επιτροπή για τους Αγνοουμένους (ΔΕΑ), μετέχουν, επίσης, η Τουρκοκύπρια επρόσωπος, Πλουμέρ Κιουτσούκ και ο εκπρόσωπος των Ηνωμένων Εθνών Πολ Αρνί.
Σε αποκλειστική συνέντευξη του ΑΠΕ-ΜΠΕ, ενόψει της επίσκεψής του στην Αθήνα, για να ενημερώσει μεθαύριο τους συγγενείς των Ελλήνων Γονέων και Συγγενών Αδηλώτων Αιχμαλώτων και Αγνοουμένων, ο κ. Νέστορος τονίζει: «αυτή η ενημέρωση είναι ελάχιστο καθήκον, μετά την παρέλευση σαράντα χρόνων, για αυτούς τους ανθρώπους».
Στην ίδια συνέντευξη ο κ. Νέστορος αναφέρει ότι από τους 73 Έλληνες έχει ταυτοποιηθεί με το πρόγραμμα της ΔΕΑ ένα πρόσωπο, ενώ με το πρόγραμμα της Κυπριακής Δημοκρατίας 14.
Επίσης, υπάρχουν τέσσερα αγνοούμενα πρόσωπα από τις δικοινοτικές ταραχές του 1963-64 , από τα οποία ταυτοποιήθηκαν δύο, με το πρόγραμμα της ΔΕΑ.
Στο ερώτημα, αν υπάρχει πιθανότητα να ζει σήμερα κάποιος αγνοούμενος, ο οποίος
είχε μεταφερθεί αιχμάλωτος στην Τουρκία, η απάντηση του κ. Νέστορος είναι: «σε έρευνα που έγινε στο παρελθόν από διάφορες υπηρεσίες, φαίνεται να απέκλεισαν την περίπτωση, να υπάρχουν Ελληνοκύπριοι αιχμάλωτοι στην Τουρκία».
Ο κ. Νέστορος δηλώνει ότι δεν είναι ιδιαίτερα ικανοποιημένος από τα μέχρι τώρα αποτελέσματα της ΔΕΑ και δηλώνει ότι καταδικάζει τις εν ψυχρώ εκτελέσεις, που διέπραξαν Ελληνοκύπριοι κατά αμάχων Τουρκοκυπρίων. Ωστόσο, υπογραμμίζει ότι από τα στοιχεία επιβεβαιώνεται η ωμότητα των Τούρκων το 1974.
Το πλήρες κείμενο της συνέντευξης έχει ως εξής:
Eρ: Γιατί η κυπριακή κυβέρνηση και η ελληνοκυπριακή πλευρά αναφέρονται σε Διερευνητική Επιτροπή για τους Αγνοουμένους (ΔΕΑ), ενώ η επίσημη ονομασία της είναι Επιτροπή για Αγνοούμενα Πρόσωπα (Committee on Missing Persons in Cyprus (CMP); Ποιες είναι, συνοπτικά, οι φάσεις του προγράμματος της Επιτροπής;
Απ: Έχετε δίκιο με την παρατήρηση ότι η επίσημη ονομασία τη Επιτροπής θα έπρεπε να ήταν «Επιτροπή για Αγνοούμενα Πρόσωπα», ως η ορθή μετάφραση από τα αγγλικά. Φαίνεται ότι, επιλέχθηκε η ονομασία «Διερευνητική Επιτροπή για τους Αγνοούμενους» λαμβάνοντας υπόψη τις δραστηριότητες που αναπτύσσει, δηλαδή στην αναζήτηση και ανεύρεση των χώρων ταφής, την ανασκαφή τους, εκταφή των οστών που ανευρίσκονται και ταυτοποίηση τους με τα γενετικά δείγματα καθώς, επίσης, τους όρους εντολής της. Οι φάσεις του προγράμματος της Επιτροπής είναι έρευνα, αρχαιολογική, ανθρωπολογική, γενετική, ταυτοποίηση και επιστροφή λειψάνων.
Ερ: Πόσα άτομα -Ελληνοκύπριοι, Τουρκοκύπριοι, Έλληνες- περιλαμβάνονται στον επίσημο κατάλογο της Επιτροπής; Πόσοι είναι αγνοούμενοι, πόσοι πεσόντες που τάφηκαν σε άγνωστο χώρο;
Απ: Οι Ελληνοκύπριοι είναι 1420, οι Τουρκοκύπριοι 493 και οι Έλληνες 73 και οι οποίοι περιλαμβάνονται στον επίσημο κατάλογο της ΔΕΑ. Υπάρχουν δύο κατηγορίες για τους Ελληνοκύπριους, η κατηγορία των «126» και οι πεσόντες 555 που τάφηκαν σε γνωστούς και άγνωστους χώρους. Από τον αρχικό κατάλογο των 1619 Ελληνοκυπρίων και Ελλήνων Αγνοουμένων αφαιρέθηκαν 126 υποθέσεις προσώπων, για τα οποία, έπειτα από έρευνα που πραγματοποιήθηκε από ομάδα ερευνητών και νομικών της Κυπριακής Δημοκρατίας, προέκυψε ότι αποτελούν ιδιαίτερη κατηγορία.
Ερ: Αναφορικά με τους Έλληνες αξιωματικούς και οπλίτες, οι ταυτοποιήσεις λειψάνων περιορίζονται, αν είναι ορθή η πληροφόρηση μας, σε μονοψήφιο αριθμό και δεν έγιναν από την Επιτροπή, αλλά μέσω χωριστού προγράμματος της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ποιά είναι η εξήγηση γι’ αυτό;
Απ: Οι ταυτοποιήσεις που έχουν γίνει μέχρι στιγμής για Έλληνες αξιωματικούς και οπλίτες, διαχωρίζονται ως εξής: 14 ταυτοποιήσεις με το πρόγραμμα της Κυπριακής Δημοκρατίας (PHR) και 3 ταυτοποιήσεις με το πρόγραμμα της ΔΕΑ. Οι 3 ταυτοποιήσεις είναι 2 της περιόδου 1963-64 και μία της περιόδου 1974. Τα προβλήματα σε σχέση με τους Έλληνες είναι τα ίδια που συναντούμε τόσο με τους Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους αγνοούμενους. Πέραν όμως αυτών των προβλημάτων, είναι ο ψεκασμός οστών με χημικά και οι λανθασμένη διαδικασία που ακολουθήθηκε στις εκταφές το 1979 και 1981 από το ΓΕΣ.
Ερ: Η Επιτροπή (CMP) άρχισε εκταφές το 2006, ποια είναι τα μέχρι τώρα αποτελέσματα; Τα κρίνετε ικανοποιητικά; Ποια είναι, κατά τη γνώμη σας, τα κύρια εμπόδια στη διεκπεραίωση του έργου της CMP;
Απ: Τα μέχρι σήμερα αποτελέσματα σε σχέση με τις εκταφές της Διερευνητικής Επιτροπής είναι για τους Ελληνοκύπριους 472, οι οποίοι διαχωρίζονται σε 382 από τον κατάλογο των Αγνοουμένων, 14 από την κατηγορία «126», 67 πεσόντες και 9 της περιόδου 63-67. Όσο αφορά τους Τουρκοκύπριους έχουν ταυτοποιηθεί μέχρι σήμερα 127, οι οποίοι διαχωρίζονται σε 125 αγνοούμενους και 2 πεσόντες. Δε μπορώ να δηλώσω ιδιαίτερα ικανοποιημένος λόγω του ότι αν δεν είχαμε τα γνωστά προβλήματα, μάρτυρες να πεθαίνουν, αλλαγή μορφολογίας εδάφους, οικοδομική ανάπτυξη αλλά κυρίως τη μη συνεργασία της Τουρκίας σε σχέση με τις πληροφορίες από τα αρχεία της, ελεύθερη πρόσβαση σε στρατιωτικές ζώνες και μετακίνηση οστών.
Ερ: Αυτές τις μέρες θα συναντηθείτε στην Αθήνα με την Πανελλήνια Επιτροπή Γονέων και Συγγενών Αδηλώτων Αιχμαλώτων και Αγνοουμένων. Ποιος είναι ο στόχος αυτής της συνάντησης;
Απ: Ο πρώτιστος στόχος της συνάντησης μου στην Αθήνα με την Πανελλήνια Επιτροπή Γονέων και Συγγενών Αδηλώτων Αιχμαλώτων και Αγνοουμένων, είναι να τους ενημερώσω εξατομικευμένα για την τύχη των δικών τους μέσα από τα δικά μας αρχεία, στα οποία μπορώ να έχω πρόσβαση. Αυτή η ενημέρωση είναι ελάχιστο καθήκον να το πράξω μετά από την παρέλευση σαράντα χρόνων για αυτούς τους ανθρώπους. Η ειλικρινής συνεργασία και ενημέρωση, είναι για μένα ιδιαίτερα σημαντικό στοιχείο για να έχουμε καλύτερα αποτελέσματα.
Ερ: Με βάση τους όρους εντολής της η CMP «δεν θα επιχειρήσει να αποδώσει ευθύνη για τους θανάτους οιωνδήποτε αγνοουμένων ή να ερευνήσει την αιτία τέτοιων θανάτων». Αυτό έγινε αποδεκτό ως «συμβιβασμός» με την τουρκική πλευρά για να καλυφθούν και οι εν ψυχρώ εκτελέσεις , που διέπραξαν Ελληνοκύπριοι κατά αμάχων Τουρκοκυπρίων;
Απ: Αν η ΔΕΑ είχε ως όρο εντολής να αποδώσει ευθύνες ή να ερευνήσει την αιτία θανάτων οιωνδήποτε αγνοουμένων, το πρόγραμμα θα έπρεπε να έχει άλλη δομή. Τα γεγονότα που έλαβαν χώρα δε θεωρώ ότι είναι του ίδιου χαρακτήρα για τους Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους. Τις εν ψυχρώ εκτελέσεις που διέπραξαν Ελληνοκύπριοι κατά αμάχων Τουρκοκυπρίων, σίγουρα τις καταδικάζω. Μέσα από τη μελέτη των φακέλων βγαίνει αβίαστα η θέση που τόσα χρόνια καταγράψαμε ως Ελληνοκυπριακή Κοινότητα εντός Κύπρου αλλά και σε διάφορα διεθνή φόρα για την ωμότητα των Τούρκων το 1974.
Ερ: Πόσο συνεργάζεται η τουρκική πλευρά στη διενέργεια εκταφών σε χώρους στα κατεχόμενα , τους οποίους χαρακτηρίζει ως «στρατιωτικές ζώνες»; Έχει συγκατατεθεί να γίνει εκταφή σε ομαδικό τάφο στο κατεχόμενο τμήμα , σε περιοχή όπου βρισκόταν μέχρι το 1974 το στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ;
Απ: Θα απαντήσω με αριθμούς: Μέσα σε εννέα χρόνια παραχώρησε άδεια σε 21 σημεία τα οποία χαρακτηρίζονται ως «στρατιωτικές ζώνες». Υπάρχουν περίπου άλλα σαράντα. Αν συνεχιστούν οι ίδιοι αργοί ρυθμοί, τότε δε θα ζει κανένας μάρτυρας. Πιθανόν, να είναι μία σκέψη που έχουν. Όχι δεν υπάρχει τέτοια συγκατάθεση. Ο όποιος πιθανός χώρος που καταθέσαμε στη ΔΕΑ βρίσκεται στα 40 σημεία που βρίσκονται σε στασιμότητα.
Ερ: Γιατί δεν έχει ζητήσει η CMP από την Άγκυρα πληροφορίες αναφορικά με την παραδοχή του Μπουλέντ Ετσεβίτ , το 1974, στο Associated Press, για περίπου τετρακόσιους αιχμαλώτους, που παρέμειναν στην Τουρκία. Υπάρχει πιθανότητα να ζει κάποιος από τους αγνοουμένους;
Απ: Δύσκολο να απαντήσω, αν ζουν ή όχι αγνοούμενοι. Σε έρευνα που έγινε στο παρελθόν, από διάφορες Υπηρεσίες, φαίνεται να απέκλεισαν την περίπτωση να υπάρχουν Ελληνοκύπριοι αιχμάλωτοι στην Τουρκία.
Ερ: Υπάρχει ισχυρή εντύπωση στους δημοσιογράφους, που παρακολουθούν το θέμα των αγνοουμένων, ότι το τρίτο μέλος της Επιτροπής , κ. Αρνί, συμπλέει σε πολλές περιπτώσεις με παράλογες θέσεις της εκπροσώπου της Τουρκοκυπριακής πλευράς, κ. Κιουτσούκ. Ποιό είναι το σχόλιο σας;
Απ: Δε θα το έθετα έτσι. Θα ανέμενα από το τρίτο μέλος,τον κ. Αρνί, να έχει φέρει καλύτερα αποτελέσματα, δηλαδή να βρει λύσεις στα κύρια προβλήματα της ΔΕΑ. Είναι σωστό όμως να σημειώσω ότι ο κ. Αρνί δεν κρύβει τα προβλήματα σε διάφορες επίσημες συναντήσεις.
ΠΗΓΗ: ΑΡΙΣΤΕΙΔΗΣ ΒΙΚΕΤΟΣ, ANA-MPA, http://www.amna.gr
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Οστά αγνοουμένων στην φάση της ανθρωπολογικής ανάλυσης. 

Σχόλια