ΒΙΒΛΙΟ : Η νεολαία στον Απελευθερωτικό Αγώνα της ΕΟΚΑ 1955-1959

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

«Σε καμάρωνα. Σε εθαύμαζα. Η ψυχή μου εσκίρτα στην ορμή των εθνικών
εκδηλώσεων σου. Ένιωθα τον παλμό σου, ο οποίος με έσπρωχνε στις πιο τολμηρές
αποφάσεις μου, γιατί ήξερα πως θα σε εύρισκα πάντα στο πλάι μου, εκτε-
λεστήν πιστόν αλλά και τολμηρόν.
Χάραξες τον δρόμον, που πρέπει να ακόλουθη η νεολαία στους αγώνες του
Έθνους. Το παράδειγμα σου θα εμπνέη τας επερχόμενος γενεάς. Η Κύπρος, ο
Ελληνισμός και εγώ ο Αρχηγός σου σε καμαρώνουμε. Σε λίγο με πόνον θα σε
αποχωριστώ... Σε ευχαριστώ, σε συγχαίρω, σε θαυμάζω για το έργον που επετέ-
λεσεςμέχρι σήμερον...».
Με αυτά τα διθυραμβικά λόγια ο Αρχηγός της ΕΟΚΑ, ο θρυλικός λεβεντόγε-
ρος Διγενής, αποχαιρέτησε την Άλκιμον Νεολαία της ΕΟΚΑ, στις 13 Μαρτίου
1959, λίγες μέρες πριν από την καταναγκαστική του αναχώρηση από την Κύπρο
για την Αθήνα.
Στη νεολαία συνηθίζουμε οι ενήλικες να εναποθέτουμε τις ελπίδες μας για
την απαλλαγή της μαρτυρικής μας πατρίδας από τις τραγικές συνέπειες των
δικών μας λαθών, των δικών μας π ο λ λ ώ ν και μεγάλων αμαρτημάτων. Σ' αυτή τη
νεολαία, αφού δεν μπορούμε, δυστυχώς, να της προσφέρουμε ως παράδειγμα
προς μίμηση την παρούσα εθνική μας συμπεριφορά, ας της προσφέρουμε, αν μη
τι άλλο, κατά τρόπο ιστορικά υπεύθυνο και επιστημονικά τεκμηριωμένο, ως πρότυπο
την υπέροχη εθνική συμπεριφορά της Νεολαίας της Κύπρου του 1955-59.
Η συμμετοχή της νεολαίας της Κύπρου στον απελευθερωτικό αγώνα της
ΕΟΚΑ 1955-1959 υπήρξε το θέμα του Συνεδρίου που οργάνωσε η Επιτροπή
Ερευνας και Συνεδρίων του Συμβουλίου Ιστορικής Μνήμης του Αγώνα της ΕΟΚΑ

1955-1959 (Σ.Ι.Μ.Α.Ε.), στις 12 και 13 Δεκεμβρίου 1997, στο Κέντρο Μελετών
της Ιεράς Μονής Κύκκου.
Ο Αγώνας της ΕΟΚΑ έχει χαρακτηριστεί από αξιόπιστους μελετητές της
Ιστορίας μας ως ένα πραγματικό ιστορικό θαύμα. Δημιουργοί αυτού του θαύματος
υπήρξαν στην πραγματικότητα ο Αρχηγός της ΕΟΚΑ Διγενής και η Νεολαία της
Κύπρου. Η συμμετοχή της κυπριακής νεολαίας στον αγώνα υπήρξε εθελούσια,
καθολική και ολοκληρωτική. Η συνεισφορά της υπήρξε, χωρίς υπερβολή, μεγαλειώδης.
Σκοπός του Συνεδρίου ήταν η ιστορική παρουσίαση και ερμηνεία αυτής της
εθνικής δράσης της Νεολαίας της Κύπρου. Τις διάφορες πτυχές του θέματος
ανέπτυξαν οι:
1. Δάφνης Παναγίδης: «Προετοιμασία της Κυπριακής Νεολαίας κατά την
περίοδο που προηγήθηκε του Αγώνα».
Ο Δ. Παναγίδης είναι διδάκτορας της Αγροτικής Οικονομίας και της
Διαχείρισης των Φυσικών Πόρων και του Περιβάλλοντος. Υπήρξε αγωνιστής της ΕΟΚΑ, διετέλεσε πολιτικός κρατούμενος και μέλος της Βουλής των
Αντιπροσώπων, από την οποία αποχώρησε, παραιτηθείς το 1966.
2. Θάσος Σοφοκλέους: «Η Δράση των Κυπρίων Φοιτητών 1948-1959».
Ο Θ. Σοφοκλέους υπήρξε τομεάρχης της ΕΟΚΑ, συλληφθείς και καταδικασθείς
σε ισόβια δεσμά. Υπηρέτησε ως Γυμνασιάρχης και το 1993 αναδείχτηκε
βουλευτής. Είναι Γενικός Γραμματέας των Συνδέσμων Αγωνιστών ΕΟΚΑ 1955-
1959 και από τον Ιούνιο του 1993 διορίστηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο μέλος
του Σ.Ι.Μ.Α.Ε. 1955-1959.
3. Δημήτρης Ταλιαδώρος: «Η συμβολή της Ελλαδικής Νεολαίας στον
κυπριακό απελευθερωτικό αγώνα».
Ο Δ. Ταλιαδώρος είναι φιλόλογος, μελετητής των εθνικών αγώνων της
Κύπρου.
4. Νίκος Παπαναστασίου: «Οργανωτικές Δομές της Νεολαίας κατά τον
Αγώνα».
Ο Ν. Παπαναστασίου είναι δημοσιογράφος, ασχολούμενος με τον Αγώνα της
ΕΟΚΑ. Η εισήγηση του στηρίζεται σε συνεντεύξεις του με πρόσωπα που ηγούνταν
της Νεολαίας κατά την περίοδο του Αγώνα.
5. Δημήτρης Λεβέντης: «Μορφές Δράσης της Νεολαίας κατά την περίοδο
του Αγώνα».
Ο Δ. Λεβέντης είναι προϊστάμενος της Υπηρεσίας Συμβουλευτικής και
Επαγγελματικής Αγωγής στο Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού. Κατά τον
αγώνα ήταν υπεύθυνος της Νεολαίας της ΕΟΚΑ Αμμοχώστου και διετέλεσε
πολιτικός κρατούμενος για δύο χρόνια.
6. Ήβη Πουλίδου-Νησιώτου: «Αναφορά στο περιεχόμενο του "Εγερτηρίου
Σαλπίσματος" και της " Α γ ω γ ή ς των Νέων"».
Η Η. Νησιώτου είναι φιλόλογος, υπηρέτησε ως Διευθύντρια σε σχολεία Μ.
Εκπαίδευσης και στην Παιδαγωγική Ακαδημία Κύπρου. Ελαβε μέρος στον
Απελευθερωτικό Αγώνα του 1955-1959. Εκτός των άλλων ήταν υπεύθυνη για τη
σύνταξη και την ύλη και συνεργάτις των περιοδικών της ΕΟΚΑ «Εγερτήριο
Σάλπισμα» και «Αγωγή των Νέων».
7. Ανδρέας Βαρνάβας: «Η Εκκλησία και η Νεολαία της ΕΟΚΑ».
Ο Α. Βαρνάβας είναι φιλόλογος και υπηρέτησε ως Διευθυντής σε Γυμνάσια
της Κύπρου. Είναι μέλος των Δ.Σ. του Ιδρύματος Σολομώντος Παναγίδη, του
ΣΑΠΕΛ και του Μελάθρου Αγωνιστών.
Οι χαιρετισμοί των επισήμων, η εισαγωγική ομιλία του προέδρου του
Συνεδρίου και οι εισηγήσεις των ομιλητών δημοσιεύονται στο Α' Μέρος της
παρούσας έκδοσης.
Η Επιτροπή Ερευνας και Συνεδρίων, για να φωτίσει ακόμη περισσότερο το
θέμα «Η Νεολαία στον Απελευθερωτικό Αγώνα της ΕΟΚΑ 1955-1959, προχώρησε
και σε μια κατά γεωγραφική περιοχή διερεύνηση του. Αρχή του Διγενή ήταν να
μην καλουπιάζει ποτέ τον αγώνα, να λαμβάνει σε κάθε περίπτωση υπόψη και να
αξιοποιεί τις ισχύουσες συνθήκες, τα προσωπικά χαρακτηριστικά των αγωνιστών
και άλλες τοπικές και χρονικές ιδιαιτερότητες. Τέχνη για τον Διγενή ήταν ο αγώνας.
Για να επισημανθούν αυτές οι ιδιαιτερότητες, η Επιτροπή οργάνωσε τρεις
επαρχιακές συναντήσεις, μία στην Πάφο, μία στη Λεμεσό και μία στη Λευκωσία.
Το αρχικό πρόγραμμα της Επιτροπής προνοούσε την οργάνωση παρόμοιων
συναντήσεων για την Αμμόχωστο, την Κερύνια και τη Λάρνακα και για βασικά
κέντρα της υπαίθρου. Η έλλειψη, δυστυχώς, διαθέσιμου χρόνου από τα μέλη της
προς το παρόν δεν επέτρεψε την πραγματοποίηση αυτών των συναντήσεων.
Οι προσωπικές μαρτυρίες των αγωνιστών μελών της Νεολαίας στις τρεις
επαρχιακές συναντήσεις, οι αναλύσεις που έγιναν και τα πορίσματα που εξήχθησαν
δημοσιεύονται στο Β' Μέρος αυτής της έκδοσης.

Γαβριήλ Μηνάς

ΕΚΔΟΣΕΙΣ  ΣΙΜΑΕ - ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ ΚΥΠΡΟΥ  ΛΕΥΚΩΣΙΑ  2000

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ : Δρ. Σπύρου Δημητρίου