Αναφερθήκαμε πριν από δυο βδομάδες στην 60ή επέτειο του «Ουδέποτε». Και όμως, δεν ήταν η ιστορική ρήση για την Κύπρο του υφυπουργού Αποικιών, Χένρυ Χόπκινσον, που ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων στο νησί, το καλοκαίρι του 1954, αλλά οι «αντιστασιαστικοί νόμοι», που δημοσιεύθηκαν στην επίσημη εφημερίδα της κυβέρνησης λίγες ημέρες αργότερα, στις 2 Αυγούστου 1954.
Ουσιαστικά επρόκειτο για την επαναφορά των «ανελεύθερων νόμων», που ακολούθησαν την οκτωβριανή εξέγερση του 1931. Κάθε εκδήλωση πρόθεσης για μεταβολή της κυριαρχίας επί της νήσου ονομαζόταν στασιαστική πράξη και θα τιμωρούνταν με πενταετή φυλάκιση. Με την ίδια ποινή θα τιμωρούνταν, ακόμη, «όποιος προκαλούσε μίσος ή περιφρόνηση ή δυσαρέσκεια εναντίον της κυβέρνησης της Αποικίας», αλλά και κάθε πρόσωπο που μετείχε σε σωματείο ή οργάνωση που προπαγάνδιζε υπέρ της μεταβολής της αγγλικής κυριαρχίας επί της νήσου. Για την ελευθεροτυπία οι διατάξεις ήταν μεσαιωνικές: «Αι εφημερίδες αι δημοσιεύουσαι ειδήσεις ή άρθρα δι’ ων εκδηλούται στασιαστική πρόθεσις ή προπαγανδίζεται τοιαύτη, θα υπόκεινται εις αναστολήν της εκδόσεώς των εκτός της τιμωρίας του υπευθύνου διά φυλακίσεως.»
Τα νέα σκοταδιστικά μέτρα επεξηγήθηκαν σε δημοσιογραφική διάσκεψη την ίδια μέρα (2 Αυγούστου 1954) από τον Γενικό Εισαγγελέα,
Κρίτωνα Τορναρίτη, ο οποίος, περιέργως, ανέλαβε όλη την ευθύνη, δηλώνοντας ότι αυτός τα εισηγήθηκε, καθώς τόνισε ότι ανάμεσα στα καθήκοντά του έπρεπε να φροντίζει την τήρηση «του νόμου και της τάξης». Μάλιστα, ο Τορναρίτης (ο οποίος καθυβρίστηκε τις επόμενες μέρες από σοβαρές αθηναϊκές εφημερίδες) υποστήριξε ότι σε σχέση με τους αντίστοιχους ελληνικούς νόμους (του «ιδιωνύμου» και τους μετεμφυλιακούς) αλλά και τους αγγλικούς, τα νέα αποικιακά μέτρα «ήταν επιεική».
Οι αντιδράσεις ήταν άμεσες: Σε μια ακαριαία απάντηση οι 13 ελληνικές εφημερίδες της Κύπρου ανέστειλαν την κυκλοφορία τους για μια βδομάδα – 3 με 9 Αυγούστου – εις ένδειξη διαμαρτυρίας. (Αξίζει να σημειωθεί ότι τα πρωτοφανή μέτρα εναντίον του τύπου προκάλεσαν τη δυσφορία ακόμη και του γηραιού, πλέον, Βρετανού πρωθυπουργού, Winston Churchill.) Για τον ίδιο λόγο στις 12 Αυγούστου έγινε με καθολική συμμετοχή, η μεγαλύτερη μέχρι τότε παναπεργία στην Κύπρο, με την υποστήριξη τόσο της ΠΕΟ όσο και της ΣΕΚ. Σε μια σπάνια πολιτική ομοφωνία, όλοι οι Δήμαρχοι, τα κόμματα και οι οργανώσεις, τόσο της Δεξιάς όσο και της Αριστεράς, απέρριψαν την προσφορά νέου συντάγματος, αποδεικνύοντας ουτοπική την ελπίδα του κυβερνήτη της Κύπρου για επικράτηση των «μετριοπαθών».
Όσο για τους «αντιστασιαστικούς νόμους», τους αχρήστευσε θεαματικά, σε διάστημα τριών μόλις εβδομάδων, ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος Γ΄. Ρίχνοντας το γάντι στις αποικιακές αρχές, και ανταποκρινόμενος στο βάρος των περιστάσεων και του εθναρχικού του ρόλου, σε επιστολή του προς τον Υπουργό Αποικιών, χαρακτήρισε τους νόμους «μεθόδους τρομοκρατικάς, αι οποίαι υπενθυμίζουν τας μεθόδους των φασιστικών δυνάμεων». Στις 15 Αυγούστου ο Μακάριος εκφώνησε ένα φλογερό κήρυγμα υπέρ της ένωσης με την Ελλάδα στην Τροοδίτισσα, λίγα χιλιόμετρα μακριά από τη θερινή κατοικία του Κυβερνήτη. Ακολούθησε, την επόμενη Κυριακή, 22 Αυγούστου, ο «όρκος της Φανερωμένης», ενώπιον μιας τεράστιας λαϊκής συγκέντρωσης, στην οποία συμμετείχε και το ΑΚΕΛ. Η μετωπική σύγκρουση έληξε με νίκη του αποικιοκρατούμενου λαού. Θα ακολουθούσε μια νέα μάχη, στον ΟΗΕ. Ύστερα, τα όπλα.
Δημοσιεύθηκε στην εφημ. “Ο Φιλελεύθερος” στις 20 Σεπτεμβρίου 2014
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου