ΤΗΣ ΦΑΝΟΥΛΑΣ ΑΡΓΥΡΟΥ
Πρόταση Λόρδου για Αμμόχωστο πριν από το ψήφισμα 550/84
Στα αρχεία τους οι Βρετανοί επισημαίνουν την… ψυχολογική δυσκολία των Ελληνοκυπρίων να δεχτούν τις τουρκικές προτάσεις
Μέρος Γ’
Στις 17 Ιουνίου 1982 ο Κωνσταντίνος Λόρδος, πρόεδρος τότε της Κίνησης Προσφύγων Αμμοχώστου (Famagusta Refugee Movement), είχε συνάντηση στο Φόρεϊν Όφις. Σύμφωνα με τα τελευταία αποδεσμευμένα επίσημα έγγραφα του Υπ. Εξωτερικών και Κοινοπολιτείας, διαβάζουμε ότι οι Βρετανοί σημείωναν τα εξής εις προετοιμασίαν της συνάντησης μαζί του. «Η Κίνηση ζητούσε προ πολλού το άνοιγμα για επανεγκατάσταση των Ελληνοκυπρίων στην τουριστική περιοχή των Βαρωσίων, την οποίαν έκλεισαν τώρα οι Τούρκοι.
Στα αρχεία τους οι Βρετανοί επισημαίνουν την… ψυχολογική δυσκολία των Ελληνοκυπρίων να δεχτούν τις τουρκικές προτάσεις
Μέρος Γ’
Στις 17 Ιουνίου 1982 ο Κωνσταντίνος Λόρδος, πρόεδρος τότε της Κίνησης Προσφύγων Αμμοχώστου (Famagusta Refugee Movement), είχε συνάντηση στο Φόρεϊν Όφις. Σύμφωνα με τα τελευταία αποδεσμευμένα επίσημα έγγραφα του Υπ. Εξωτερικών και Κοινοπολιτείας, διαβάζουμε ότι οι Βρετανοί σημείωναν τα εξής εις προετοιμασίαν της συνάντησης μαζί του. «Η Κίνηση ζητούσε προ πολλού το άνοιγμα για επανεγκατάσταση των Ελληνοκυπρίων στην τουριστική περιοχή των Βαρωσίων, την οποίαν έκλεισαν τώρα οι Τούρκοι.
Λένε ότι είναι αναγκαία μια χειροπιαστή πρόοδος για μια δικοινοτική διευθέτηση, για να πειστεί ο κόσμος για την αξία των προσπαθειών των Ηνωμένων Εθνών να ξεπεράσουν τη σημερινή ατμόσφαιρα κοινής δυσπιστίας. Θα ελαττώσει, επίσης, τον αριθμό των Ελληνοκυπρίων προσφύγων. Συμφωνίες μεταξύ των δύο κοινοτήτων στην Κύπρο το 1977 και 1979, και κατευθυντήριες γραμμές για διευθέτηση που προβλήθηκαν από τις ΗΠΑ και Βρετανία το 1978, έδιδαν προτεραιότητα στα Βαρώσια. Ενωρίς το 1981 τα Η.Ε. προσπάθησαν ανεπιτυχώς για ένα ενδιάμεσο πακέτο αυτού του είδους.
»Το σκεπτικό του ιδίου του Κ. Λόρδου, τώρα, πάει κάπως πιο πέρα. Προτείνει επανεγκατάσταση σε αμφότερα Βαρώσια και χωριά στην ουδέτερη ζώνη σε μια ομόσπονδη περιοχή, κάτω από την επίβλεψη των Ηνωμένων Εθνών.
»Το σκεπτικό του ιδίου του Κ. Λόρδου, τώρα, πάει κάπως πιο πέρα. Προτείνει επανεγκατάσταση σε αμφότερα Βαρώσια και χωριά στην ουδέτερη ζώνη σε μια ομόσπονδη περιοχή, κάτω από την επίβλεψη των Ηνωμένων Εθνών.
Επίσης:
Α) Αμφότερες οι πλευρές να υπογράψουν ένα "έγγραφο ομοφωνίας" καταγράφοντας τα σημεία που συμφωνήθηκαν μέχρι τώρα. Β) Η κυπριακή λίρα να επανέλθει ως επίσημο νόμισμα στη βόρεια Κύπρο (όπως εισηγήθηκαν αριστεροί Τουρκοκύπριοι ηγέτες). Γ) Να διευθετηθούν συναντήσεις υπό την επίβλεψη των Η.Ε. μεταξύ ομάδων επαγγελματιών από αμφότερες τις πλευρές. Οι περισσότερες από αυτές τις προτάσεις, δυστυχώς, μάλλον δεν θα γίνουν αποδεκτές από αμφότερες τις πλευρές».
Τουρκική θέση
Όμως, η θέση που εξέφρασε ο Κ. Λόρδος τον Ιούνιο του 1982, βρίσκουμε ότι τον Νοέμβριο του ιδίου χρόνου ήταν η θέση που υποστήριζαν και οι Τουρκοκύπριοι. Γράφει σχετικό έγγραφο για τις εδαφικές παραχωρήσεις.
«Οι Τουρκοκύπριοι υπέδειξαν ότι πιθανόν να ήσαν έτοιμοι να επιτρέψουν την επανεγκατάσταση (Βαρωσίων) κάτω από τουρκοκυπριακό έλεγχο».Α) Αμφότερες οι πλευρές να υπογράψουν ένα "έγγραφο ομοφωνίας" καταγράφοντας τα σημεία που συμφωνήθηκαν μέχρι τώρα. Β) Η κυπριακή λίρα να επανέλθει ως επίσημο νόμισμα στη βόρεια Κύπρο (όπως εισηγήθηκαν αριστεροί Τουρκοκύπριοι ηγέτες). Γ) Να διευθετηθούν συναντήσεις υπό την επίβλεψη των Η.Ε. μεταξύ ομάδων επαγγελματιών από αμφότερες τις πλευρές. Οι περισσότερες από αυτές τις προτάσεις, δυστυχώς, μάλλον δεν θα γίνουν αποδεκτές από αμφότερες τις πλευρές».
Τουρκική θέση
Όμως, η θέση που εξέφρασε ο Κ. Λόρδος τον Ιούνιο του 1982, βρίσκουμε ότι τον Νοέμβριο του ιδίου χρόνου ήταν η θέση που υποστήριζαν και οι Τουρκοκύπριοι. Γράφει σχετικό έγγραφο για τις εδαφικές παραχωρήσεις.
«Τα Βαρώσια έχουν τεράστια σημασία για τους Τουρκοκυπρίους, τα έχουν ως το κύριο διαπραγματευτικό τους χαρτί. Αν τα δώσουν, δεν θα έχουν τίποτε άλλο στο χέρι για διαπραγμάτευση…», αναφέρθηκε.
Το Φόρεϊν Όφις έδωσε οδηγίες στον υφυπουργό, λόρδο Belstead, που θα έβλεπε τον κ. Λόρδο, να αφιερώσει για την επίσκεψη το πολύ μισή ώρα. (Σημειώνεται ότι ο κ. Κ. Λόρδος εισηγήθηκε την επανεγκατάσταση στις πιο πάνω περιοχές υπό ομόσπονδο καθεστώς δύο χρόνια πριν από το ψήφισμα 550/84).
Τα ψυχολογικά μας!
Τελευταίως έγινε λόγος από κάποιους ξένους διπλωμάτες ότι έχουμε ψυχολογικά προβλήματα, επειδή δεν δεχόμαστε τη λύση. Συμπτωματικά, λοιπόν, στο ίδιο έγγραφο για τις εδαφικές παραχωρήσεις και το θέμα των Βαρωσίων που προαναφέρθηκε, βρίσκουμε σε δύο περιπτώσεις να γράφουν: «Οι Τουρκοκύπριοι (δίδοντας το Βαρώσι) δεν θα έχουν άλλο καλό διαπραγματευτικό χαρτί. Για τους Ελληνοκυπρίους, όμως, να το πάρουν πίσω θα είναι μια τρομερά ψυχολογική ενίσχυση». Σε άλλο σημείο γράφουν πάλι: «Δεν υπάρχει λόγος να μη χρησιμοποιηθούν οι τουρκοκυπριακές προτάσεις του Αυγούστου 1981 σε πρώτο στάδιο για μια διευθέτηση. Όμως ίσως ψυχολογικά να είναι δύσκολο για τους Ελληνοκυπρίους να τις δεχτούν».
Υπενθυμίζω ότι, τον καιρό του Σχεδίου Ανάν, ο ειδικός σύμβουλος του Γ.Γ. του ΟΗΕ, Άλβαρο Ντε Σότο, είχε συνάντηση στο ξενοδοχείο όπου έμενε στο Λονδίνο με εκπροσώπους της Κυπριακής Εθνικής Ομοσπονδίας. Ισχυρίστηκε ότι, όσοι δεν δέχονταν το Σχέδιο Ανάν, είχαν ψυχολογικά προβλήματα. Όταν ένας αξιωματούχος τού είπε: «Μα εγώ είμαι εναντίον του σχεδίου και δεν έχω ψυχολογικά προβλήματα, πού το βρίσκετε ότι υπάρχουν τέτοια;». Έχουν, λοιπόν, και τα... ψυχολογικά μας τα αρχεία τους!!!
«Δεν επιστρέφουν οι Ε/κ πρόσφυγες»
Στις 11 Οκτωβρίου 1982 ο Γλαύκος Κληρίδης είχε συνάντηση στο Φόρεϊν Όφις με τον υφυπουργό, λόρδο Belstead. Εξήγησε ότι είχε εισηγηθεί σύσκεψη όλων των πολιτικών κομμάτων στην Αθήνα, γιατί θα χρειάζονταν σοβαρές αποφάσεις για τις ενδοκοινοτικές συνομιλίες μετά τις προεδρικές εκλογές στην Κύπρο. Οι Ελληνοκύπριοι, είπε ο κ. Κληρίδης, θα έπρεπε να αποδεχθούν ότι οποιαδήποτε ομόσπονδη κυβέρνηση σε μια ενωμένη Κύπρο θα έχει περιορισμένες εξουσίες και ότι σε ορισμένα θέματα οι Τουρκοκύπριοι δεν θα δέχονται ελληνοκυπριακές αποφάσεις πλειοψηφίας. Ούτε θα δέχονται οι Τουρκοκύπριοι ελευθερία διακίνησης δίχως περιορισμούς.
Δεν υπήρχε σοβαρή πιθανότητα Ελληνοκύπριοι πρόσφυγες να επιστρέψουν στην περιοχή που κατείχαν οι Τουρκοκύπριοι. Καμία κυβέρνηση στην Κύπρο ή κόμμα δεν μπορούσε να αποφασίσει και να δεχθεί αυτές τις πραγματικότητες δίχως τη σύμφωνη γνώμη της ελληνικής κυβέρνησης και της πλειοψηφίας των κομμάτων Κύπρου και Ελλάδας. Ειδικά έπρεπε να βρεθεί ένας τρόπος να αλλάξει η προσέγγιση Παπανδρέου και Κυπριανού, που ακόμα επέμεναν στην αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων.
Ο Γκόμπι και η «ψυχολογική μας ικανοποίηση»
Ο Ούγκο Γκόμπι, στις 6 Δεκεμβρίου 1982, είχε δίωρη συνάντηση στο Φόρεϊν Όφις για το Κυπριακό με τον ανώτερο αξιωματούχο κ. Goodison, από τους πλέον υπεύθυνους για το Κυπριακό (και ο άνθρωπος που δίπλα στον Τζέιμς Κάλαχαν πίεζαν στη Γενεύη για γεωγραφικό διαχωρισμό πριν από τη δεύτερη εισβολή). Ο Γκόμπι είπε ότι οι ιδέες του συμφωνούσαν με εκείνες των Τούρκων για «εξελισσόμενη ομοσπονδία» (Federation by evolution) και θα εξασφάλιζαν τις κυριότερες επιδιώξεις της τουρκικής πλευράς, την αποφυγή αποχώρησης των τουρκικών στρατευμάτων, αυτονομία, νομιμότητα και άρση του οικονομικού εμπάργκο, αποζημιώσεις και την ευκαιρία καλυτέρευσης της οικονομίας στην «τουρκική Κύπρο». Θα είχαν επίσης αποτελεσματικό βέτο στην εξωτερική πολιτική.
Ο Γκόμπι και η «ψυχολογική μας ικανοποίηση»
Ο Ούγκο Γκόμπι, στις 6 Δεκεμβρίου 1982, είχε δίωρη συνάντηση στο Φόρεϊν Όφις για το Κυπριακό με τον ανώτερο αξιωματούχο κ. Goodison, από τους πλέον υπεύθυνους για το Κυπριακό (και ο άνθρωπος που δίπλα στον Τζέιμς Κάλαχαν πίεζαν στη Γενεύη για γεωγραφικό διαχωρισμό πριν από τη δεύτερη εισβολή). Ο Γκόμπι είπε ότι οι ιδέες του συμφωνούσαν με εκείνες των Τούρκων για «εξελισσόμενη ομοσπονδία» (Federation by evolution) και θα εξασφάλιζαν τις κυριότερες επιδιώξεις της τουρκικής πλευράς, την αποφυγή αποχώρησης των τουρκικών στρατευμάτων, αυτονομία, νομιμότητα και άρση του οικονομικού εμπάργκο, αποζημιώσεις και την ευκαιρία καλυτέρευσης της οικονομίας στην «τουρκική Κύπρο». Θα είχαν επίσης αποτελεσματικό βέτο στην εξωτερική πολιτική.
Ο Ντενκτάς ήταν σκεπτικός, όμως οι συνταγματολόγοι (Ονάν και Φασίογλου) ήσαν υπέρ. Οι Ελληνοκύπριοι από την άλλη επανεξέταζαν τα πράγματα. Ο Μαυρομμάτης (Ε/κ διαπραγματευτής) είχε πει ότι το όλο εδαφικό θα έπρεπε να λυθεί από την πρώτη φάση. Στις εκτιμήσεις Γκόμπι επαναλαμβανόταν το ψυχολογικό μας πρόβλημα ως εξής: «Οι Ελληνοκύπριοι θα έπαιρναν πίσω γη περιλαμβανομένων και των Βαρωσίων, ένα είδος ενότητας στο νησί, ασφάλεια και «ψυχολογική ύφεση» (psychological detente), ευκαιρία για ανάπτυξη και καλυτέρευση σχέσεων μεταξύ των δύο κοινοτήτων...».
Ταμείο αποζημιώσεων
Ο Γκόμπι εισηγήθηκε και ίδρυση ταμείου για αποζημιώσεις. Η κάθε κοινότητα να πληρώνει αποζημίωση για περιουσίες της άλλης, αλλά οι Τουρκοκύπριοι δεν είχαν τέτοια λεφτά, γι’ αυτό άλλη λύση θα ήταν για τη νέα ομόσπονδη κυβέρνηση να αναλάβει να πληρώσει αποζημίωση. Η καλύτερη λύση, δε, για κάθε κοινότητα, ήταν να πληρώνει τους δικούς της για απώλεια γης. Ερωτηθείς για το Ριζοκάρπασο, μίλησε για ειδικό αυτόνομο καθεστώς με δική του άοπλη Αστυνομία, αλλά θα ήταν πρόβλημα η πρόσβαση. Σε άλλη αναφορά βρίσκουμε ότι ο γνωστικότατος κ. Goodison έβρισκε ότι θα ήταν πολύ δύσκολο οι Ελληνοκύπριοι να δεχθούν ένα τέτοιο τέχνασμα.
Ταμείο αποζημιώσεων
Ο Γκόμπι εισηγήθηκε και ίδρυση ταμείου για αποζημιώσεις. Η κάθε κοινότητα να πληρώνει αποζημίωση για περιουσίες της άλλης, αλλά οι Τουρκοκύπριοι δεν είχαν τέτοια λεφτά, γι’ αυτό άλλη λύση θα ήταν για τη νέα ομόσπονδη κυβέρνηση να αναλάβει να πληρώσει αποζημίωση. Η καλύτερη λύση, δε, για κάθε κοινότητα, ήταν να πληρώνει τους δικούς της για απώλεια γης. Ερωτηθείς για το Ριζοκάρπασο, μίλησε για ειδικό αυτόνομο καθεστώς με δική του άοπλη Αστυνομία, αλλά θα ήταν πρόβλημα η πρόσβαση. Σε άλλη αναφορά βρίσκουμε ότι ο γνωστικότατος κ. Goodison έβρισκε ότι θα ήταν πολύ δύσκολο οι Ελληνοκύπριοι να δεχθούν ένα τέτοιο τέχνασμα.
http://www.sigmalive.com/simerini
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου