Σχέδια Κυβερνείου 1956-57

ΦΑΝΟΥΛΑ ΑΡΓΥΡΟΥ
Ερευνήτρια/δημοσιογράφος

Ζητούσαν να επανεξεταστεί η αξία της Κύπρου ως βρετανική στρατιωτική βάση

Μια αναφορά λέει ότι οι Τ/κ υποστήριξαν τη διχοτόμηση όχι τόσο ως πρακτική λύση αλλά «επειδή εκνεύρισε τους Ε/κ», γιατί κατέρριπτε τα όνειρα της Ένωσης

ΟΙ ΑΜΕΡΙΚΑΝΟΙ στις δικές τους έρευνες έβρισκαν ότι η διχοτόμηση ήταν ανεφάρμοστη

Μέρος γ’
Στο προηγούμενο μέρος της παρουσίασης των νέων βρετανικών εγγράφων έγινε αναφορά στα σχέδια στα οποία κατέληξαν οι αποικιοκράτες για διαμοιρασμό της Κύπρου, όταν αυτή διχοτομηθεί. Το Κυβερνείο στην Κύπρο ετοίμασε λεπτομερή μελέτη για διχοτόμηση, όπως του είχε ζητήσει το Λονδίνο, και την έστειλε συνοδευμένη με διάφορους χάρτες τον Οκτώβριο του 1956.

Στο Λονδίνο το Φόρειν Όφις, έχοντας ως οδηγό τη μελέτη του Κυβερνείου του 1956, προέβη και σε άλλες προσπάθειες όπως τον επώνυμο χάρτη Κιρκπάτρικ με την κάθετη γραμμή διχοτόμησης αρχές του 1957, όταν και ζητήθηκε η αμερικανική υποστήριξη. Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ απέρριψε οποιαδήποτε σχέδια διχοτόμησης, αφού διεξήγαγε και δική του ξεχωριστή έρευνα. Βρήκαν ότι η διχοτόμηση ήταν ανεφάρμοστη σε ένα νησί όπως την Κύπρο. Τα καινούργια βρετανικά έγγραφα μάς παρουσιάζουν ότι το Γραφείο Αποικιών και το Φόρειν Όφις ζήτησαν και δεύτερη μελέτη από το Κυβερνείο στη Λευκωσία, εντός του 1957.

Ιανουάριος - Φεβρουάριος

Στις 11 Ιανουαρίου 1957, το Γραφείο Αποικιών και το Φόρειν Όφις συντονίζονταν στο να αντιμετωπίσουν τις ερωτήσεις βουλευτών που άρχισαν να κατατίθενται σε σχέση με την αναφορά στη διχοτόμηση που έκανε ο Yπ. Αποικιών στις 19 Δεκεμβρίου 1956. Αναμενόταν συζήτηση στη Βουλή για το θέμα. Στις 21 Ιανουαρίου 1957, ο κυβερνήτης Σερ Τζόν Χάρτινγκ ενημέρωσε το Λονδίνο για τις αντιδράσεις στην Κύπρο για την αναφορά της 19ης Δεκεμβρίου 1956 στη Βουλή των Κοινοτήτων σε διχοτόμηση. «Οι Ελληνοκύπριοι αντέδρασαν στην αναφορά για διχοτόμηση και τη θεωρούν ως μια μορφή εκβιασμού για να τους αναγκάσουμε να δεχθούν τις συνταγματικές προτάσεις... και είναι σφόδρα εναντίον της ιδέας. Οι Τουρκοκύπριοι απαρχής υποστήριξαν την ιδέα... μια αναφορά λέει ότι οι Τουρκοκύπριοι την υποστήριξαν όχι τόσο ως πρακτική λύση αλλά "επειδή εκνεύρισε τους Ελληνοκύπριους"... Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η ιδέα της διχοτόμησης ενόχλησε τα όνειρα των Ελληνοκυπρίων για την πραγμάτωση της Ένωσης...».

Στις 20 Φεβρουαρίου 1957, το Κυβερνείο απαντά στο Γρ. Αποικιών «...Σας στέλλουμε έξι αντίγραφα σημειώσεών μας για τις ερωτήσεις που υποβάλατε... είναι το καλύτερο σ' αυτό το στάδιο... Ο Κυβερνήτης είναι της άποψης ότι δεν μπορούμε να προχωρήσουμε σε περαιτέρω πρακτική μελέτη για τις πιθανότητες διχοτόμησης μέχρι που η Κυβέρνηση της Αυτού Μεγαλειότητος αποφασίσει ποια θα είναι η πολιτική της σε σχέση με την Κύπρο... Βλέπουμε ότι οι Αρχηγοί των Επιτελείων τώρα διαμορφώνουν τις απόψεις τους...».

Μάρτιος 1957

Στις 18 Μαρτίου 1957, το Υπουργικό στο Λονδίνο αποφάσισε όπως διαταχθεί μελέτη για διχοτόμηση και ζήτησε από το Υπουργείο Άμυνας να μελετήσει το θέμα. Ζήτησε από τον Υπ. Άμυνας να επανεξετάσει τη μελλοντική αξία της Κύπρου ως βρετανικής στρατιωτικής βάσης και τις επιπτώσεις από αυτήν τη σκοπιά μιας διχοτόμησης του νησιού. Ως αποτέλεσμα, ο Υπ. Άμυνας θα επισκεπτόταν την Κύπρο κατά τη διάρκεια των διακοπών του Πάσχα και θα συνόψιζε τις αποφάσεις του πάνω στις στρατηγικές ανάγκες στην Κύπρο όταν θα επέστρεφε. Αυτό, όμως, δεν σταμάτησε το Γρ. Αποικιών να ξεκινήσει νέα μελέτη για διχοτόμηση... Στις 29 Μαρτίου 1957, το Υπ. Άμυνας ενημερώνει το Γρ. Αποικιών ότι, σε συνεννόηση με τον κυβερνήτη (σερ Τζον Χάρτινγκ), συμφωνήθηκε ότι μπορούσαν να προχωρήσουν σε νέα μελέτη διχοτόμησης, δίχως να περιμένουν δήλωση των στρατιωτικών για τις ανάγκες των. 

Sir Norman Brook Steering Committee

Έτσι διορίστηκε και μία επιτροπή, επικεφαλής της οποίας τέθηκε ο Sir Norman Brook για αξιολόγηση και μελέτη της όλης πολιτικής για διχοτόμηση. (Ο Σερ Νόρμαν Μπρουκ διατελούσε την εποχή εκείνη επικεφαλής της Δημόσιας Υπηρεσίας. Πέθανε στις 15 Ιουνίου 1967). Στις 4 Απριλίου 1957 το Γρ. Αποικιών έγραψε στη Λευκωσία:

«...Χρειαζόμαστε μια νέα λεπτομερή μελέτη για διχοτόμηση, δίχως να αναμένουμε τη διαμόρφωση των στρατηγικών μας αναγκών, και πρέπει να το κάνουμε πάνω σε καθαρά υποθετική βάση... να δουλέψουμε πάνω στο καλύτερο πιθανό σχέδιο διχοτόμησης έχοντας υπόψη το δημογραφικό, οικονομικό, και άλλες πτυχές... και όσον αφορά την ανάμειξη περισσοτέρων ανθρώπων (εννοείται εδώ Ελληνοκυπρίων υπαλλήλων της αποικιακής κυβέρνησης, κάτι για το οποίο η τελευταία ήταν διστακτική), πιστεύουμε ότι αυτό μπορεί να είναι καλό πράγμα και ότι η γνώση ότι μελετούμε σοβαρά τη διχοτόμηση, ως πιθανή λύση, ίσως να είναι ο καλύτερος τρόπος να κάνουμε σίγουρο ότι δεν θα την εφαρμόσουμε ποτέ...». 

Απρίλιος-Μάιος

Στις 11 Απριλίου 1957, ο Κυβερνήτης Σερ Τζον Χάρτινγκ έστειλε στο Γρ. Αποικιών περαιτέρω 8 αντίγραφα των σχεδίων για διχοτόμηση που είχαν ετοιμάσει τον Οκτώβριο του 1956, όπως του ζήτησε το Λονδίνο. Στις 25 Απριλίου, ο Σερ Τζον Χάρτινγκ ενημερώνει το Λονδίνο ότι εργάζονταν πάνω στη λεπτομερή μελέτη όσο καλύτερα μπορούσαν και υπολόγιζαν ότι μέσα Μαΐου θα την είχαν έτοιμη. Στις 15 Μαΐου 1957 το Κυβερνείο έστειλε 50 αντίγραφα της Μελέτης που είχε ολοκληρώσει με τίτλο «Μέθοδοι, Δαπάνες και Επιπτώσεις της Διχοτόμησης», την οποία ανέμενε η Επιτροπή του Σερ Νόρμαν Μπρουκς. 

www.sigmalive.com