ΗΡΩΟΜΑΡΤΥΡΕΣ ΤΗΣ ΕΟΚΑ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΜΝΗΜΗΣ ΑΓΩΝΑ ΕΟΚΑ 1955-1959

0Ι ΗΡΩΟΜΑΡΤΥΡΕΣ ΤΗΣ ΕΟΚΑ

Έρευνα-Συγγραφή Παναγιώτας Ψιλλίτα-Ιωάννου

ΕΚΔΟΣΗ: ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΜΝΗΜΗΣ ΑΓΩΝΑ ΕΟΚΑ 1955-59

ΛΕΥΚΩΣΙΑ 1996

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Το Συμβούλιο Ιστορικής Μνήμης Αγώνα ΕΟΚΑ 1955-59 έταξε μεταξύ των σκοπών του και την έκδοση βιβλίων, που αναφέρονται στον Απελευθερωτικό μας Αγώνα 1955-1959, διαγράφουν τις συνθήκες κάτω από τις οποίες έγινε η διεξαγωγή του Αγώνα εκείνου και διασώζουν το πνεύμα της θυσίας και του άφθαστου ηρωισμού, που επέδειξαν οι αγωνιστές της ΕΟΚΑ.
Η Επιτροπή Εκδόσεων του Συμβουλίου, μέσα σ' αυτά τα πλαίσια, προώθησε την ετοιμασία του βιβλίου «Ηρωομάρτυρες της ΕΟΚΑ», το οποίο με μεγάλη μας ικανοποίηση θέτουμε σε κυκλοφορία. Τούτο αποτελεί εκπλήρωση ηθικού χρέους των επιζώντων αγωνιστών έναντι όλων των συναγωνιστών τους, οι οποίοι κατά τη διάρκεια του Απελευθερωτικού μας Αγώνα παραμέρισαν την προσωπική και επαγγελματική τους ζωή, αγνόησαν τους συγγενικούς τους δεσμούς, διέθεσαν τον εαυτό τους για την απελευθέρωση της Κύπρου και τέλος θυσίασαν ό,τι πιο πολύτιμο είχαν, την ίδια τη ζωή τους, για την ελευθερία της.
Το Συμβούλιο Ιστορικής Μνήμης Αγώνα ΕΟΚΑ 1955-59, με την έκδοση του βιβλίου τούτου, αποσκοπεί να προσφέρει σε κάθε ενδιαφερόμενο, και ιδιαίτερα στις νέες γενεές των Κυπρίων, ένα σύντομο βοήθημα για τη ζωή και τη δράση των ηρωομαρτύρων της ΕΟΚΑ, και συγκεκριμένα:

- Των αγωνιστών που προχώρησαν με απαράμιλλο θάρρος στο ικρίωμα της αγχόνης,

- Των αγωνιστών που έγιναν ολοκαύτωμα με την αυτοθυσία τους,

- Των αγωνιστών που είχαν ηρωικό θάνατο στο πεδίο της μάχης, και

- Των αγωνιστών που βρήκαν φρικτό θάνατο απο βασανιστήρια χωρίς όμως να προδώσουν μυστικά του Αγώνα.

Η ταξινόμηση, για να είναι το βιβλίο όσο το δυνατόν πιο ευσύνοπτο και εύχρηστο, έγινε κατ' αλφαβητική σειρά του επωνύμου και για τον κάθε ηρωομάρτυρα αφιερώθηκε μια μόνο σελίδα, παρ' όλον ότι για πολλούς ήρωες ο χώρος αυτός δεν ήταν επαρκής. Για όσους θα ήθελαν περισσότερα στοιχεία, παρατίθεται στο τέλος του βιβλίου βασική βιβλιογραφία. Στο τέλος του βιβλίου παρατίθενται επίσης πίνακες των ηρωομαρτύρων.
Πιστεύομε ότι το βιβλίο αυτό, πέρα από την ιστορική σημασία του, θα τονώσει το εθνικό φρόνημα του λαού μας, που εξακολουθεί, ύστερα από το πέρασμα σαράντα χρόνων, να αγωνίζεται, για ελευθερία και δικαίωση. Με την ανάγνωση του οι νέοι της Κύπρου θα έχουν την ευκαιρία να εμπνευσθούν από τα ιδανικά του αγώνα της ΕΟΚΑ και να κατευθύνουν τη ζωή και τις δραστηριότητες τους με στόχο την πρόοδο, την ευημερία και προπαντός την ελευθερία του λαού της Κύπρου.
Εκτός από τους ηρωομάρτυρες που περιλαμβάνονται στο βιβλίο αυτό, έχασαν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια του τετραετούς επικού αγώνα της ΕΟΚΑ και πολλοί άλλοι πολίτες, οι οποίοι σκοτώθηκαν είτε από τις Αγγλικές Δυνάμεις, είτε από Τούρκους εξτρεμιστές, χωρίς να εκτελούν διατεταγμένη αποστολή. Αυτοί αποτελούν τα «Θύματα του Αγώνα της ΕΟΚΑ». Ονομαστικός κατάλογος των θυμάτων και των φονευθέντων αποδίδεται στο τέλος του βιβλίου.
Η συγγραφή του βιβλίου δεν υπήρξε εύκολο έργο. Παρ' όλον ότι βασική πηγή ήταν τα «Απομνημονεύματα Αγώνος Ε.Ο.Κ.Α. 1955-59», Αθήναι 1961, το «Χρονικό Αγώνος ΕΟΚΑ 1955-1959», Λευκωσία 1972 του στρατηγού Γεωργίου Γρίβα Διγενή και ο τύπος της εποχής, υπήρξε αναγκαία και η μαρτυρία συναγωνιστών και συγγενών των ηρωομαρτύρων. Και εδώ ακριβώς βρίσκονται οι δυσκολίες. Αναφέρομε τις κυριότερες:

7

1. Επειδή έχουν περάσει πολλά χρόνια από τη διεξαγωγή του Αγώνα, πολλοί που μπορούσαν να δώσουν πληροφορίες δεν βρίσκονται πια στη ζωή.

2. Η μνήμη των επιζώντων αγωνιστών και συγγενών των ηρωομαρτυρων σε μερικές περιπτώσεις δεν ήταν δυνατόν να συγκρατήσει κάθε λεπτομέρεια που αφορά πρόσωπα και γεγονότα.

3. Πολλά γεγονότα κάποτε ερμηνεύονται με την προσωπική εκτίμηση των προσώπων που μετέχουν σ' αυτά και οι μαρτυρίες δύο ή περισσοτέρων προσώπων δεν συμπίπτουν.

Σε περιπτώσεις που οι προσωπικές μαρτυρίες διέφεραν από τις πληροφορίες που παρέχονται στα «Απομνημονεύματα» και το «Χρονικόν» του Γεωργίου Γρίβα-Διγενή, κατευθυντήρια γραμμή ήταν όπως ακολουθούνται πιστά τα δύο συγγράμματα, εκτός από τις περιπτώσεις εκείνες, κατά τις οποίες η εξονυχιστική διασταύρωση των μαρτυριών επιζώντων προσώπων και ο τύπος της εποχής αποδείκνυαν πέραν πάσης αμφιβολίας την ορθότητα των μαρτυριών. Οι περιπτώσεις αυτές καλύπτονται με τον συμπληρωματικό κατάλογο, που ακολουθεί εκείνον του Αρχηγού Διγενή.
Το Συμβούλιο Ιστορικής Μνήμης του Αγώνα της ΕΟΚΑ 1955-59, παρά τις πιο πάνω δυσκολίες, προχώρησε στην έκδοση του βιβλίου τούτου με την πεποίθηση ότι αποδίδεται όσον το δυνατόν πιο πιστά η πραγματική εικόνα των ηρωομαρτυρων και των θυμάτων του Αγώνα της ΕΟΚΑ. Γι' αυτό εκφράζει θερμές ευχαριστίες στην κα Παναγιώτα Ιωάννου, που εργάστηκε συστηματικά για τη συλλογή και καταγραφή του υλικού, καθώς και για τον έλεγχο των πληροφοριών μέσω των Τομεαρχών, Ομαδαρχών και Μελών της ΕΟΚΑ, συγγενών των ηρωομαρτυρων και άλλων προσώπων που είχαν άμεση σχέση μαζί τους. Προς όλους αυτούς το Συμβούλιο εκφράζει τις θερμές του ευχαριστίες. Θερμές ευχαριστίες απευθύνει και προς την Επιτροπή Εκδόσεων του Συμβουλίου και ιδιαίτερα προς τα μέλη της Επιτροπής Μιχαλάκη Μαραθεύτη, Μαρούλα Βιολάρη Ιακωβίδη, Ευστάθιο Χριστοδουλίδη και Παύλο Χατζημάρκο, που μελέτησαν τα κείμενα του βιβλίου και τους έδωσαν την τελική τους μορφή.

ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΜΝΗΜΗΣ ΑΓΩΝΑ ΕΟΚΑ 1955-59

Λευκωσία, Αύγουστος 1995.

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΣΠΥΡΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ