ΣΠΑΝΟΣ ΧΡ. ΓΙΑΝΝΗΣ ΟΙ ΚΥΠΡΙΟΙ ΕΘΕΛΟΝΤΕΣ ΣΤΟΥΣ ΕΘΝΙΚΟΥΣ ΑΓΩΝΕΣ .Οι Κύπριοι στην επανάσταση του 1821

Ιστορικό έργο του Γιάννη Σπανού που φωτίζει τους ηρωϊσμούς του 1821.

Νέοι από την Κύπρο διαπνεόμενοι από τα ιδεώδη της ελευθερίας και του όλου Ελληνισμού, εγκατέλειπαν το νησί κι αρμένιζαν όπου ακουόταν επαναστατικός αναβρασμός, ενώνονταν με τους επαναστάτες κι αγωνίζονταν για τον εθνικό λυτρωμό. Ο Ιωάννης Καρατζάς, φοιτητής της ιατρικής στη Βιέννη, συγκαταλέγεται στους συντρόφους του Ρήγα του Βελεστινλή, ο Αγγελής Ζήνωνος κι ο αδελφός του πολέμησαν με τον Υψηλάντη στον Ιερό Λόχο και μετά τη μάχη στη Μονή Σέκου κατήλθαν στο Μωριά, όπου η ιστορία καταγράφει τον ηρωϊσμό τους, με υπογραφές προσωπικοτήτων της επανάστασης όπως ο Κολοκοτρώνης, ο Κανάρης, ο Μαυρομιχάλης, ο Μακρυγιάννης και πολλοί άλλοι ηγέτες του 1821. Οι Κύπριοι εκποιούσαν τις περιουσίες τους, πήγαιναν στη μαχόμενη Ελλάδα, συντηρούσαν επαναστατικά τμήματα και πολεμούσαν για την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού. Λαμπρά παραδείγματα οι αδελφοί Θησείς από το Στρόβολο, συγγενείς του Αρχιεπισκόπου Κυπριανού. Τον πατέρα τους απαγχόνισαν οι Τούρκοι στις σφαγές του Ιουλίου 1821. Ο ένας, ο Νικόλαος, ζάμπλουτος στη Μασαλία, ενίσχυε οικονομικά τους φιλέλληνες που κατέρχονταν στον αγώνα, ο ίδιος ήταν ηγέτης φιλελληνικών τμημάτων και μαχόταν στο πλευρό του Δημητρίου Υψηλάντη. Ο Θεοφύλακτος προήχθη σε αντιστράτηγο της Επανάστασης. Πολεμώντας στο Μεσολόγγι έχασε το χέρι του. ΄Εδωσαν τα πάντα κι «απέθανον επί της ψάθης», όπως πληροφορεί η ανηψιά τους σε έγγραφο προς τη διοίκηση! Ο Κανάρης υπογράφει τη θυσία του Κωνσταντίνου Ψαριανού και του γιου του Γεωργίου, Κυπρίων, που έπεσαν μαχόμενοι. Ο Χαράλαμπος Μάλης υπηρέτησε σε σημαντικές θέσεις πλάϊ σε μεγάλα ονόματα όπως ο Παπαφλέσας, με τον οποίο κατήλθε από την Κωνσταντινούπολη στα πεδία των μαχών. Ο Αγγελής Μιχαήλ, επί κεφαλής 50 στρατιωτών ανδραγάθησε στην Τριπολιτσά, στο Ναύπλιο,στην Κόρινθο, στην Κάρυστο, στο Χαϊδάρι, στον Πειραιά, στη Χίο, στη Ναύπακτο, στο Νεόκαστρο, στο Ναυαρίνο, στην Κρήτη κι αλλού, με προοίμιο του ηρωισμού του στο Δραγατσάνι!

Τη συμβολή των Κυπρίων στην Επανάσταση εξαίρει ο Γιάννης Σπανός στο έργο του : ΟΙ ΚΥΠΡΙΟΙ ΕΘΕΛΟΝΤΕΣ ΣΤΟΥΣ ΕΘΝΙΚΟΥΣ ΑΓΩΝΕΣ που έχουν εκδώσει οι ΙΩΝΙΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ. Στο έργο των 400 σελίδων περιλαμβάνονται πλήθος χειρογράφων, ονομάτων, προελεύσεων και επιβραβεύσεων που ο ιστορικός επεσήμανε και φωτογράφησε στα Αρχεία του Ελληνικού Κράτους με πολύχρονη έρευνα. Εξ άλλου στο βιβλίο προβάλλονται πρωτοφανείς γκραβούρες προηγουμένων αιώνων, που αποδίδουν τη φρίκη της πρώτης τουρκικής εισβολής και των σφαγών του 1570-71 αλλά και των ηρωισμών από την εντεκάμηνη αντίσταση της Αμμοχώστου. Ανάμεσα στις γκραβούρες η θρυλική θυσία της Μαρίας της Συγκλητικής και των χίλιων Λευκωσιάτισσων στο λιμάνι Αμμοχώστου. Το βιβλίο πήρε την πρώτη πανελλήνια διάκριση σε εθνικό διαγωνισμό ιστορικής μελέτης.

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ  ΣΠΥΡΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ