Ακτινοβολίες του '55

Ο τόμος περιλαμβάνει ομιλίες και δοκίμια που αναφέρονται στον κυπριακό απελευθερωτικό αγώνα του 1955-1959. Τα κείμενα ταξινομήθηκαν σε δύο μέρη. Στο Α' μέρος, «Στέφανoι τιμής και μνήμης», δημοσιεύονται ομιλίες που έγιναν σε θρησκευτικά και φιλολογικά μνημόσυνα αγωνιστών της ΕΟΚΑ. Στο Β' μέρος, «Δοκίμια και ομιλίες για τον αγώνα του '55», περιλαμβάνονται ομιλίες που εκφωνήθηκαν σε εθνικούς εορτασμούς για την 1η τ' Απρίλη 1955 καθώς και δοκίμια που δημοσιεύτηκαν σε κυπριακά και ελλαδικά έντυπα.

Τα κείμενα γράφτηκαν σε δυο διαφορετικές χρονικές περιόδους, από το 1959-1961 και από το 1984 ως σήμερα, γι' αυτό και διαφέρουν τόσο ως προς τον τρόπο προσέγγισης των θεμάτων όσο και ως προς τη γλωσσική διατύπωση. Ως προς το περιεχόμενο απηχούν τις ιστορικές εξελίξεις και το γενικότερο κοινωνικό κλίμα που επικρατούσε στην κυπριακή κοινωνία στις δυο περιόδους με την ιδιάζουσα νοοτροπία και τον τρόπο ζωής του κοινού.

Στα κείμενα της πρώτης περιόδου είναι έκδηλα τα αισθήματα της αυτοβεβαίωσης που προκάλεσε ο αγώνας του '55 και συγχρόνως οι αντιδράσεις που δημιούργησε η ματαίωση του αρχικού εθνικού στόχου, για τον οποίο οργανώθηκε ο αγώνας. Στα κείμενα της δεύτερης περιόδου προβάλλει έντονος ο πόνος από τον διχασμό των αγωνιστών και του λαού καθώς και από τις δυσάρεστες επιπτώσεις που είχε για την Κύπρο. Τονίζεται επιπλέον η επικράτηση του ευδαιμονισμού στον κυπριακό λαό και υποδεικνύεται πόσο απαραίτητα είναι για την επιβίωση του κυπριακού ελληνισμού τα μηνύματα τον '55.

Ως προς τη γλωσσική διατύπωση τα κείμενα της πρώτης περιόδου είναι γραμμένα στην καθαρεύουσα ή σε μικτό γλωσσικό ιδίωμα και χρησιμοποιείται σ' αυτά το πολυτονικό σύστημα. Τα κείμενα της δεύτερης περιόδου είναι γραμμένα στο μονοτονικό και στην καθιερωμένη σήμερα νεοελληνική γραφή.

Για λόγους ιστορικούς κρίθηκε σκόπιμο να διατηρηθεί η αρχική γραφή των κειμένων, τα οποία δημοσιεύονται με τη χρονική σειρά της συγγραφής τους. Μόνο ένα κείμενο της πρώτης περιόδου « Το πνεύμα του αγώνα του '55 μέσα από τον παράνομο τύπο» που δεν είχε δημοσιευθεί, μεταγράφτηκε στην καθιερωμένη νεοελληνική.

Επειδή τα κείμενα γράφονταν ανεξάρτητα το ένα από το άλλο για να εξυπηρετήσουν το καθένα και διαφορετικό σκοπό, γι' αυτό και παρατηρούνται μερικές επαναλήψεις νοημάτων, φράσεων και ολόκληρων, ενίοτε, παραγράφων. Τούτο ήταν αναπόφευκτο, εφ' όσον όλες οι ομιλίες αναφέρονται στα ίδια ιστορικά γεγονότα. Για να δοθεί όμως στο βιβλίο όσο το δυνατό μεγαλύτερη ενότητα, αφαιρέθηκαν από ορισμένα κείμενα μερικές φράσεις ή παράγραφοι, χωρίς τούτο να αλλοιώνει την αρχική τους δομή.

Η χρονική απόσταση που χωρίζει τα κείμενα της πρώτης περιόδου από εκείνα της δεύτερης, αποτελεί μια έμμεση «σιωπηλή μαρτυρία» για τον τρόπο που οι ιθύνοντες και μέρος της κυπριακής κοινωνίας αντίκρυζαν τον αγώνα της ΕΟΚΑ 1955-1959. Μερικές από τις αιτίες που οδήγησαν σε μια σιωπηλή υποβάθμιση του κυπριακού απελευθερωτικού αγώνα στην περίοδο 1964-1984 γίνονται έμμεσα εμφανείς σε πλείστες ομιλίες της δεύτερης περιόδου.

Η δημοσίευση και κωδικοποίηση των ομιλιών σε έναν τόμο γίνεται ως έκφραση τιμής προς τους ήρωες και τους αγωνιστές, που με το ήθος και την αυτοθυσία τους δημιούργησαν την ανεπανάληπτη εποποιία του 1955. Η έκδοση του τόμου ικανοποιεί συγχρόνως και την επιθυμία πολλών αγωνιστών που θέλουν, πέρα από τη στεγνή ιστορική μαρτυρία, και μια άλλη θεώρηση των γεγονότων του κυπριακού απελευθερωτικού αγώνα. Μια θεώρηση που να διεισδύει στο βάθος και στην ουσία των άθλων του αγώνα, που να αναλύει τα γεγονότα με βάση τους βαθύτερους πόθους και τα εθνικά όνειρα του κυπριακού λαού και να αποκαλύπτει το ανιδιοτελές και υψηλό πατριωτικό πνεύμα του αγώνα της ΕΟΚΑ 1955-1959

. Μιχαλάκης Ι. Μαραθεύτης

Εκδόσεις : Συμβούλιο Ιστορικής Μνήμης Αγώνα ΕΟΚΑ 1955-1959(ΣΙΜΑΕ) ΛΕΥΚΩΣΙΑ 1993

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΣΠΥΡΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ