Αναπλ. Καθηγητή Πανεπιστήμιο Κύπρου
Αν και η περιρρέουσα δηλητηριώδης ατμόσφαιρα των ημερών και το νοσηρό πολιτικό κλίμα επηρεάζει αρνητικά την εορταστική διάθεση για τις εθνικές επετείους που ακολουθούν, επιλέξαμε τελικώς να μιλήσουμε σήμερα για το 1821, και να μην ασχοληθούμε με τη δυσωδία και τον βορβορώδη λάκκο των σκανδάλων και της ξεδιαντροπιάς.
Την άνοιξη του 1874, στην εβδομαδιαία εφημερίδα «Κάιρον», που κυκλοφορούσε στην πρωτεύουσα της Αιγύπτου, δημοσιεύθηκε σε έξι συνέχειες, το μυθιστόρημα «Ο ΜΟΡΦΙΤΗΣ ΑΒΡΑΑΜ / ή / Η φιλική Εταιρία. / Φονική τις σκηνή παρά τη μονή του Αγίου / Γεωργίου του Μακρύ, εν Κύπρω». Ο συγγραφέας δεν αναφερόταν, αλλά πιστεύουμε ότι ήταν ο Θεόδουλος Φ. Κωνσταντινίδης, ο κατοπινός θεμελιωτής της κυπριακής δημοσιογραφίας. Δυστυχώς, η δημοσίευση διακόπηκε απότομα και ανεξήγητα.
Το μυθιστόρημα διαδραματίζεται στις παραμονές της ελληνικής επανάστασης του 1821 στο μοναστήρι του Αγίου Γεωργίου του Μακρύ, στη Λάρνακα και η δεύτερη ενότητα στις κορυφές του κυπριακού Ολύμπου. Στις αρχές του 1821 αποβιβάστηκε στη Λάρνακα ο γέροντας μοναχός Γεράσιμος, όπως είχε μεταμφιεστεί ο Χαράλαμπος Μάλης, που έφερνε οδηγίες από τη Φιλική Εταιρεία. Συνάντησε τρεις φορές τον Αρχιεπίσκοπο (Κυπριανό) χωρίς, όμως, να τον πείσει να συμπράξει στα επαναστατικά σχέδια, τουλάχιστον στο δημοσιευμένο τμήμα του μυθιστορήματος. Γιος του Μάλη ήταν ο Αβραάμ Μορφίτης, ρωμαλέος και γιγαντόσωμος άνδρας, αρχηγός των «Κυπρίων αρματωλών», με έδρα τον Όλυμπο. Λίγο μετά τη συνάντηση του Αβραάμ με τον Γεράσιμο, ο τελευταίος δέχθηκε επίθεση τεσσάρων Τούρκων στρατιωτών. Επενέβη, όμως, ο Μορφίτης και σκότωσε τους τρεις. Το επόμενο πρωί ο Αβραάμ συνοδεύει τον Μάλη στο Τρόοδος. Το μυθιστόρημα διακόπτεται την ώρα που ο Μάλης οραματίζεται το «φάσμα της Ελευθερίας».
Ο εντοπισμός και η έκδοση του ημιτελούς «Μορφίτου Αβραάμ» (δημοσιεύθηκε πρόσφατα με επιμέλεια του υπογράφοντος ως παράρτημα του περιοδικού «Μικροφιλολογικά») συμπληρώνει τόσο τη βιβλιογραφία για την πρώιμη λογοτεχνική πρόσληψη των γεγονότων του 1821 στην Κύπρο, όσο και τις γνώσεις μας για το συνολικό έργο του Θεόδουλου Φ. Κωνσταντινίδη. Για το ύφος και το πνεύμα του κειμένου είναι ενδεικτική η παράγραφος που ακολουθεί, που παρουσιάζει την οπτασία του Γεράσιμου – και τα μεγάλα κυπριακά διλήμματα της εποχής – λίγες βδομάδες πριν την έναρξη της ελληνικής επανάστασης.
«Η φαντασία του γέροντος κατά την στιγμήν εκείνην ήτο πλήρης ενθουσιασμού, τω εφαίνετο ότι έβλεπεν ένθεν μεν επί της Σαλαμίνος τον Ευαγόραν στήνοντα πέριξ του Πέρσου, όστις ως χείμαρρος πολυτάραχος επέπιπτε κατ’ αυτής τους κρατερούς αιχμητάς του, ένθεν δε επί του Κιτίου τον Στωικόν γέροντά του∙ έβλεπεν εις το φως της σελήνης, πελώριον ανιστάμενον από του τάφου του φάσμα τι, γύρω του οποίου επλανώντο μυρίαι αστράπτουσαι σκιαί και εκάλουν αυτό διά του ονόματος, Ελευθερία. Ελύσσα το φάσμα τούτο βλέπον μουσουλμανικάς κιδάρεις∙ ανοίγον δε τας χείρας του ως πτέρυγας προς τους ουρανούς επέτα ανακράζον, “αν δεν δράξης τα όπλα, ποτέ πλέον, ποτέ επί σου δεν πατώ ω Κύπρος”, και έπειτα, μαύρα σκότη, έβλεπεν ο γέρων εξαπλούμενα επ’ αυτής και εν μέσω αυτών, περικεφαλαίας, ασπίδας και θώρακας, και λόγχας, και ήκουε συγκεκριμένας φωνάς και οιμωγάς και θρήνους πολλών θνησκόντων.»
Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα “Ο Φιλελεύθερος” στις 21 Μαρτίου 2015
http://papapolyviou.com/
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου