Γράφει η Νάσα Παταπίου
Εκ πατρογονίας από την Κέρκυρα και εκ μητρογονίας από την Κύπρο, ο Θωμάς Φλαγγίνης υπήρξε ο εμπνευστής του Φλαγγινιανού Φροντιστηρίου στη Βενετία, το οποίο δημιουργήθηκε με κληροδότημα του ιδίου
Το 1665 είχε λάβει σάρκα και οστά ό,τι είχε οραματιστεί και είχε διατυπώσει στη διαθήκη του ο Θωμάς Φλαγγίνης, κορυφαία μορφή του ελληνισμού της Βενετίας, αφού άρχισε να λειτουργεί στη Βενετία το Φλαγγινιανό Φροντιστήριο. Με το κληροδότημα που είχε αφήσει ο ευπατρίδης Θωμάς Φλαγγίνης, με καταγωγή εκ πατρογονίας από την Κέρκυρα και εκ μητρογονίας από την Κύπρο, εγκαινιάστηκε το σπουδαίο αυτό εκπαιδευτήριο για να προσφέρει στους Έλληνες νέους την απαραίτητη προπαίδεια ώστε να εισαχθούν στο Πανεπιστήμιο της Πάδοβας.
Το Φλαγγινιανό Φροντιστήριο δεχόταν εσωτερικούς και εξωτερικούς μαθητές, τόσο εύπορους με καταβολή διδάκτρων όσο και κληρωτούς άπορους υποτρόφους. Ο Θωμάς Φλαγγίνης δεν είχε λησμονήσει την καταγωγή των γεννητόρων του αφού στη διαθήκη του σχετικά με το εν λόγω εκπαιδευτήριο σημείωνε ότι σ’ αυτό θα είχαν προτεραιότητα φοίτησης πρώτα οι Κερκυραίοι και μετά οι Κύπριοι. Βέβαια, από την Κύπρο δεν καταγόταν μόνο η μητέρα του Θωμά Φλαγγίνη αλλά και η σύζυγός του, Μαρία Γονέμη, της άλλης μεγάλης οικογένειας από την οποία καταγόταν και η μητέρα του Ιωάννη Καποδίστρια.
Ποιος ήταν ο Θωμάς Φλαγγίνης
Ο δικηγόρος Θωμάς Φλαγγίνης, γιος του Απόστολου Θωμά από την Κέρκυρα και της Μαρίας Φλαγγίνη, θυγατέρας του Βικέντιου από την Κύπρο, γεννήθηκε στη Βενετία το 1579. Ο Βικέντιος Φλαγγίνης εκτός από τη Μαρία είχε και άλλα δύο παιδιά, την Αννεζίνα και τον Βενέδικτο, ιατρό που είχε αποκτήσει στη Βενετία μεγάλη φήμη. Ο πατέρας του Θωμά Φλαγγίνη, ο οποίος κατείχε μια σημαντική θέση στην ελληνική κοινότητα της Βενετίας, πέθανε πολύ νέος και τον μικρό Θωμά μεγάλωσε η μητέρα του και ο θείος του Βενέδικτος. Αυτός ήταν και ο λόγος που ο Θωμάς υιοθέτησε το επώνυμο Φλαγγίνη, όπως άλλωστε δηλώνει και ο ίδιος στην πρώτη του διαθήκη, την οποία συνέταξε το 1611. Με καλούσαν και με ονόμαζαν με το επίθετο Φλαγγίνη, όπως σημειώνει, αν και δεν ήταν το επίθετο της οικογένειας του πατέρα μου, γιατί με ανάθρεψαν η μητέρα και ο θείος μου Βενέδικτος Φλαγγίνης.
Όπως έχουμε αναφέρει και άλλοτε, η οικογένεια της Κύπριας μητέρας του Θωμά Φλαγγίνη -γνωστή στην Κύπρο ως Φλαγγή- επίθετο προερχόμενο από τη γαλλική λέξη flank (πλευρό/συκώτι), κατάλοιπο και αυτό της μακράς φραγκικής κυριαρχίας στην Κύπρο, είχε μια σημαντική θέση στην κυπριακή κοινωνία του 15ου και 16ου αιώνα. Μέλη της ίδιας οικογένειας είχαν ασχοληθεί με το εμπόριο και είχαν υπηρετήσει σε διοικητικές θέσεις ή είχαν ανέλθει σε αξιώματα της ορθόδοξης Εκκλησίας της μεγαλονήσου. Αναφέρουμε ενδεικτικά τον Κωνσταντίνο Φλαγγή, τελευταίο επίσκοπο Πάφου επί Βενετοκρατίας και τον Στέφανο Φλαγγή επίσκοπο Λευκάρων-Λεμεσού. Τα μέλη της οικογένειας Φλαγγή που είχαν εγκατασταθεί στη Βενετία υπέγραφαν το επίθετό τους «κατά το ιταλικότερον» ως Φλαγγίνη (Flangini). Εκτός από τον διάσημο γιατρό Βενέδικτο Φλαγγίνη, θείο του Θωμά και τον ίδιο τον Θωμά Φλαγγίνη που διέπρεψαν στη Βενετία, μπορούμε να αναφέρουμε και τον καρδινάλιο Λουδοβίκο Φλαγγίνη. Η οικογένεια του Λουδοβίκου, που είχε οικοδομήσει το μέγαρο στην ενορία του Αγίου Ιερεμία στη Βενετία, το 1664 απέκτησε τη βενετική ευγένεια, την οποία δεν είχε καταφέρει να αποκτήσει ο Θωμάς Φλαγγίνης.
Το 1598, ο Θωμάς Φλαγγίνης αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο της Πάδοβας και το 1605 έγινε δικηγόρος του Δημοσίου. Νυμφεύθηκε σε πρώτο γάμο την Παγώνα Τσιγαρά από τα Ιωάννινα, η οποία είχε πεθάνει πολύ νέα το 1612 στη γέννα της και ετάφη στον Άγιο Γεώργιο των Ελλήνων. Από τη σύζυγό του, Παγώνα, ο Θωμάς Φλαγγίνης είχε κληρονομήσει τις αλυκές που είχε στην πόλη Καποδίστρια. Εκτός από το επάγγελμα του δικηγόρου, ο Φλαγγίνης είχε αναπτύξει και εμπορική δραστηριότητα στη Σμύρνη και στην Κύπρο, γι’ αυτό και είχε αποκτήσει οικονομική ευρωστία. Επίσης είχε διατελέσει δύο φορές πρόεδρος της ελληνικής Αδελφότητας Βενετίας, το 1623 και το 1642.
Ας σημειωθεί ότι οι διαθήκες των μελών της οικογένειας Φλαγγίνη βοηθούν στη σύνταξη της βιογραφίας του Φλαγγίνη. Τον Οκτώβριο του 1615 η μητέρα του είχε συντάξει τη διαθήκη της και λίγο μετά πέθανε. Ο Θωμάς θα τελέσει νέο γάμο το 1622 με την κυπριακής καταγωγής Μαρία Γονέμη της οποίας ο πατέρας, Βερνάρδος, διετέλεσε πρόεδρος της ελληνικής Αδελφότητας της Βενετίας. Με τη Μαρία θα αποκτήσει μια μοναχοκόρη, τη Μαριέττα, η οποία το 1640 θα παντρευτεί τον Βενέδικτο Soranzo, εγγονό του θείου του Θωμά, Βενέδικτου Φλαγγίνη και γιο της εξαδέλφης του, Αγγέλας. Όπως προκύπτει από τις πηγές ο σύζυγος της Μαριέττας, ήταν δεύτερος εξάδελφός της.
Ο Θωμάς Φλαγγίνης ως οικονομικά εύρωστος αγόρασε κτήματα στην περιοχή της Πάδοβας και σε άλλες περιοχές έξω από τη Βενετία. Στη συνέχεια αγόρασε δύο μέγαρα στη Βενετία, το μέγαρο Ιωάννη Βαπτιστή Contarini και αυτό του Ιωάννη da Ponte, τα οποία επισκεύασε και ενοποίησε και αποτέλεσαν το μεγάλο μέγαρο Φλαγγίνη (grande palazzo Flangini). Για την επισκευή της μίας μόνο κατοικίας από τις δύο, την οποία ουσιαστικά ξαναοικοδόμησε, είχε δαπανήσει πενήντα χιλιάδες δουκάτα.
Η διαθήκη
Ο Θωμάς Φλαγγίνης, στις 11 Σεπτεμβρίου του έτους 1644 είχε συντάξει στη Βενετία την τελευταία του διαθήκη, στην οποία τόνιζε ότι ήταν σταθερή και αμετάβλητη η θέλησή του όπως η περιουσία του, την οποία απέκτησε με κόπους και μόχθους, διατεθεί προς άνεση και δόξα της προσφιλεστάτης του πατρίδας και προς ωφέλεια του έθνους του. Η διαθήκη και οι κωδίκελλοι του Θωμά Φλαγγίνη μαρτυρούν την ευμάρεια και τον πλούτο του αλλά και τις ευεργεσίες του προς το έθνος. Μεταξύ άλλων επιθυμούσε να ενταφιαστεί στον Άγιο Γεώργιο των Ελλήνων και άφηνε πενήντα δουκάτα για ελεημοσύνη στην εκκλησία. Όριζε, επίσης, εάν δεν προλάβαινε να το πράξει εν ζωή, να πραγματοποιηθεί από τη γυναίκα του ώστε από την περιουσία του να δαπανηθούν εκατό έως εκατόν πενήντα δουκάτα για να αγορασθεί χρυσοποίκιλτο ύφασμα για παραπετάσματα (paramenti) πέντε εικόνων και του αναλογίου του ναού. Άφηνε χρήματα στον αρχιεπίσκοπο και στους ιερείς για να γίνονται παρακλήσεις υπέρ της ψυχής του. Στον εφημέριο του Αγίου Γεωργίου από την Κύπρο παπά Πέτρο Κώστα, που ήταν και πνευματικός του, άφηνε χρήματα για να τελεί λειτουργία κάθε Παρασκευή, για την ψυχή του ιδίου αλλά και για τη μία και για την άλλη σύζυγό του. Μετά τον θάνατο του παπά Πέτρου θα τελούνταν οι πιο πάνω λειτουργίες από τους εκάστοτε εφημέριους εις το διηνεκές.
Άφηνε επίσης χρήματα για να εξαγοραστούν Έλληνες σκλάβοι και για να προικοδοτηθούν άπορες Ελληνίδες καθώς και κληροδοτήματα στο υπηρετικό του προσωπικό. Δεν λησμόνησε βέβαια ούτε τον προσωπικό του οδηγό/γονδολιέρη Bordolo, που τον διακινούσε με την ιδιόκτητή του γόνδολα, στον οποίο άφηνε δέκα δουκάτα και στη θυγατέρα του είκοσι πέντε δουκάτα εάν παντρευόταν ή γινόταν μοναχή. Ο Φλαγγίνης κληροδοτούσε τη γόνδολα στη σύζυγό του με όλα τα εξαρτήματά της ώστε να ζήσει, όπως σημείωνε, ως ευγενής δέσποινα (potra viver da gentildonna). Ευεργετούσε με χρηματικά ποσά και με άλλα αντικείμενα τον ναό του Αγίου Σπυρίδωνα, την Αγία Μαρίνα και τον Άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο στην Κέρκυρα καθώς και τη μονή του Αγίου Αντωνίου Βροντησίου στην Κρήτη.
Γενική κληρονόμος του Θωμά Φλαγγίνη ήταν η μοναχοκόρη του Μαριέττα, η οποία ήταν ανάπηρη και μάλλον μειωμένης πνευματικής απόδοσης που δεν άφησε απογόνους. Ενδύματα πολυτελείας, έπιπλα, πολύτιμα αργυρά και χρυσά σκεύη, κοσμήματα, ζωγραφικούς πίνακες και άλλα άφηνε ο Θωμάς Φλαγγίνης σε συγγενείς και φίλους. Από τα κοσμήματα σημειώνουμε ένα δακτυλίδι με ζαφείρι (anello di saffil), ένα διαμάντι βάρους περίπου δώδεκα κόκκων (di grani dodese) καθώς και ένα διαμαντένιο δακτυλίδι και άλλα. Δεν πρέπει να παραλείψουμε και τα στοιχεία που μας γνωστοποιούνται από τη διαθήκη του σχετικά με την πλούσια βιβλιοθήκη του, η οποία περιλάμβανε χίλιους διακόσιους τόμους βιβλία και χειρόγραφα.
Η πιο μεγάλη, όμως, προσφορά του Θωμά Φλαγγίνη προς το έθνος και, ιδιαίτερα, στον πνευματικό τομέα ήταν η ίδρυση ελληνικού σχολείου δίπλα στην ορθόδοξη εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, με την εντολή να διδάσκονται και να φοιτούν αποκλειστικά Έλληνες υπήκοοι ή όχι της Βενετίας. Η προτίμησή του, τέλος, οι μαθητές κατά πρώτο λόγο να είναι Κερκυραίοι και κατά δεύτερο Κύπριοι και ύστερα από οποιοδήποτε άλλο μέρος, καταδεικνύει την προσήλωση του ευπατρίδη και εθνικού ευεργέτη στις ιδιαίτερες πατρίδες των γεννητόρων του, Κέρκυρα και μεγαλόνησο Κύπρο…
Τέλος, αναφέρουμε ότι ο Θωμάς Φλαγγίνης δεν απέκτησε τη βενετική ευγένεια όπως συνέβη το 1664 με άλλα μέλη της οικογένειας Φλαγγίνη καθολικού δόγματος οι οποίοι είχαν οικοδομήσει το μέγαρο του Αγίου Ιερεμία και από την οποία οικογένεια καταγόταν ο καρδινάλιος Λουδοβίκος Φλαγγίνης.
http://www.parathyro.com/
Ας σημειωθεί ότι οι διαθήκες των μελών της οικογένειας Φλαγγίνη βοηθούν στη σύνταξη της βιογραφίας του Φλαγγίνη. Τον Οκτώβριο του 1615 η μητέρα του είχε συντάξει τη διαθήκη της και λίγο μετά πέθανε. Ο Θωμάς θα τελέσει νέο γάμο το 1622 με την κυπριακής καταγωγής Μαρία Γονέμη της οποίας ο πατέρας, Βερνάρδος, διετέλεσε πρόεδρος της ελληνικής Αδελφότητας της Βενετίας. Με τη Μαρία θα αποκτήσει μια μοναχοκόρη, τη Μαριέττα, η οποία το 1640 θα παντρευτεί τον Βενέδικτο Soranzo, εγγονό του θείου του Θωμά, Βενέδικτου Φλαγγίνη και γιο της εξαδέλφης του, Αγγέλας. Όπως προκύπτει από τις πηγές ο σύζυγος της Μαριέττας, ήταν δεύτερος εξάδελφός της.
Ο Θωμάς Φλαγγίνης ως οικονομικά εύρωστος αγόρασε κτήματα στην περιοχή της Πάδοβας και σε άλλες περιοχές έξω από τη Βενετία. Στη συνέχεια αγόρασε δύο μέγαρα στη Βενετία, το μέγαρο Ιωάννη Βαπτιστή Contarini και αυτό του Ιωάννη da Ponte, τα οποία επισκεύασε και ενοποίησε και αποτέλεσαν το μεγάλο μέγαρο Φλαγγίνη (grande palazzo Flangini). Για την επισκευή της μίας μόνο κατοικίας από τις δύο, την οποία ουσιαστικά ξαναοικοδόμησε, είχε δαπανήσει πενήντα χιλιάδες δουκάτα.
Άφηνε επίσης χρήματα για να εξαγοραστούν Έλληνες σκλάβοι και για να προικοδοτηθούν άπορες Ελληνίδες καθώς και κληροδοτήματα στο υπηρετικό του προσωπικό. Δεν λησμόνησε βέβαια ούτε τον προσωπικό του οδηγό/γονδολιέρη Bordolo, που τον διακινούσε με την ιδιόκτητή του γόνδολα, στον οποίο άφηνε δέκα δουκάτα και στη θυγατέρα του είκοσι πέντε δουκάτα εάν παντρευόταν ή γινόταν μοναχή. Ο Φλαγγίνης κληροδοτούσε τη γόνδολα στη σύζυγό του με όλα τα εξαρτήματά της ώστε να ζήσει, όπως σημείωνε, ως ευγενής δέσποινα (potra viver da gentildonna). Ευεργετούσε με χρηματικά ποσά και με άλλα αντικείμενα τον ναό του Αγίου Σπυρίδωνα, την Αγία Μαρίνα και τον Άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο στην Κέρκυρα καθώς και τη μονή του Αγίου Αντωνίου Βροντησίου στην Κρήτη.
Γενική κληρονόμος του Θωμά Φλαγγίνη ήταν η μοναχοκόρη του Μαριέττα, η οποία ήταν ανάπηρη και μάλλον μειωμένης πνευματικής απόδοσης που δεν άφησε απογόνους. Ενδύματα πολυτελείας, έπιπλα, πολύτιμα αργυρά και χρυσά σκεύη, κοσμήματα, ζωγραφικούς πίνακες και άλλα άφηνε ο Θωμάς Φλαγγίνης σε συγγενείς και φίλους. Από τα κοσμήματα σημειώνουμε ένα δακτυλίδι με ζαφείρι (anello di saffil), ένα διαμάντι βάρους περίπου δώδεκα κόκκων (di grani dodese) καθώς και ένα διαμαντένιο δακτυλίδι και άλλα. Δεν πρέπει να παραλείψουμε και τα στοιχεία που μας γνωστοποιούνται από τη διαθήκη του σχετικά με την πλούσια βιβλιοθήκη του, η οποία περιλάμβανε χίλιους διακόσιους τόμους βιβλία και χειρόγραφα.
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου